Tác giả: Dương Quần Tùng, Phiên Chính Biểu
Tại các khoa nội tiết, phòng khám và khoa sản, đặc biệt sau khi mở cửa cho “thai hai”, nhiều bà mẹ tương lai, người thừa cân, cao huyết áp và các nhóm có nguy cơ cao về rối loạn chuyển hóa glucose như cường giáp cần thực hiện xét nghiệm đường huyết bằng đường uống (OGTT), hay còn gọi là xét nghiệm “uống nước đường”. Vậy, tại sao cần thực hiện xét nghiệm này, cách thực hiện ra sao, có những lưu ý gì… hôm nay chúng ta sẽ cùng thảo luận về các vấn đề liên quan đến xét nghiệm dung nạp glucose. Xét nghiệm dung nạp glucose bằng đường uống, viết tắt là xét nghiệm dung nạp đường, là một xét nghiệm tải đường để hiểu chức năng tế bào β của insulin và khả năng điều chỉnh glucose trong cơ thể, có thể đánh giá toàn diện mức đường huyết lúc đói và sau ăn, kết quả đã trở thành tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán tiểu đường và hiện đã được áp dụng rộng rãi trong lâm sàng.
I. Ai là người cần thực hiện xét nghiệm OGTT?
1. Những người không có triệu chứng tiểu đường, xét nghiệm đường huyết ngẫu nhiên hoặc đường huyết lúc fasting bất thường;
2. Những người không có triệu chứng tiểu đường nhưng có tình trạng tiểu đường tạm thời hoặc kéo dài;
3. Những người không có triệu chứng tiểu đường nhưng có tiền sử gia đình có bệnh tiểu đường;
4. Những người có triệu chứng tiểu đường nhưng kết quả đường huyết ngẫu nhiên hoặc lúc fasting không đạt tiêu chuẩn chẩn đoán;
5. Phụ nữ trong thời kỳ mang thai, những người có cường giáp, bệnh gan, nhiễm trùng mà có tình trạng tiểu đường;
6. Phụ nữ có con lớn khi sinh hoặc có tiền sử sinh con lớn;
7. Những người mắc bệnh thận không rõ nguyên nhân hoặc bệnh võng mạc.
II. Những chuẩn bị cần thực hiện trước khi xét nghiệm?
1. Ba ngày trước xét nghiệm: Chế độ ăn bình thường, đảm bảo mỗi lần ăn hấp thụ ít nhất 150g carbohydrate; dừng các loại thuốc có thể ảnh hưởng đến OGTT như thuốc tránh thai, thuốc lợi tiểu hoặc phenytoin trong 3-7 ngày trước xét nghiệm.
2. Một ngày trước xét nghiệm: Bữa tối bình thường, bắt đầu nhịn ăn sau 22:00, nhịn ăn ít nhất 8 giờ; không được hút thuốc lá, uống rượu và đồ uống kích thích như trà đậm và cà phê.
3. Vào ngày xét nghiệm: không ăn sáng, không uống thuốc hạ đường huyết, không tiêm insulin; thư giãn tinh thần, tránh lo âu gây co thắt mạch máu, làm tăng độ khó lấy máu.
III. Quy trình xét nghiệm bao gồm những bước nào?
Bước đầu tiên: Lấy máu tĩnh mạch lúc nhịn đói để đo lường mức đường huyết lúc đói.
Bước thứ hai: Uống dung dịch nước đường, hòa tan 75g glucose vô nước trong 250-300ml nước ấm, nếu dùng glucose dạng phân tử thì sẽ là 82.5g. Đối với trẻ em, dùng 1.75g trên mỗi kg trọng lượng cơ thể, tối đa không quá 75g, và uống trong vòng 3-5 phút.
Bước thứ ba: Lấy máu tĩnh mạch; bắt đầu tính thời gian từ khi uống ngụm đầu tiên của nước đường, sau khi uống nước đường 30 phút, 60 phút, và 120 phút lần lượt lấy 2ml máu tĩnh mạch để kiểm tra mức đường huyết.
IV. Những lưu ý
1. Xét nghiệm này cần được thực hiện tại cơ sở y tế chuyên nghiệp, trong suốt quá trình xét nghiệm, bệnh nhân cũng cần được giám sát tại khu vực xét nghiệm. Trong thời gian xét nghiệm, bệnh nhân nên nghỉ ngơi, tránh vận động mạnh và lao động nặng, nhịn ăn, nhịn nước và không hút thuốc.
2. Sau khi uống đường, cần theo dõi phản ứng của bệnh nhân một cách chặt chẽ. Nếu bệnh nhân có triệu chứng như xanh xao, buồn nôn, ngất xỉu trong khi xét nghiệm thì cần dừng ngay xét nghiệm. Nếu các triệu chứng trên xuất hiện sau 3-4 giờ uống đường, cần xem xét phản ứng hạ đường huyết, cần lấy máu ngay để đo mức đường huyết, khuyên bệnh nhân ăn các thực phẩm như cháo, bánh bao và các thực phẩm tinh bột khác, và theo dõi tình trạng bệnh.
