Một năm học mới lại bắt đầu, trẻ em trở lại trường học, đồng thời vaccine phòng cúm cũng đã được cung ứng trên toàn quốc, khi mùa thu đến, thời điểm bùng phát cúm cũng sắp tới. Với sự tập trung đông đúc và tiếp xúc thường xuyên trong trường học, nguy cơ bùng phát dịch bệnh là rất lớn, vì vậy kiểm soát cúm trong trường học là ưu tiên hàng đầu. Đối mặt với cuộc chiến không khói súng này, trường học sẽ làm thế nào để thực hiện nhiệm vụ bảo vệ này? Chúng ta hãy lắng nghe ý kiến từ ba chuyên gia hàng đầu trong ngành.
Đối phó mạnh mẽ và luân phiên, bảo vệ trường học là chìa khóa kiểm soát cúm
Phó Giám đốc Học viện Y tế công cộng và Y học cộng đồng, Học viện Y học Tây Bắc, Bắc Kinh, ông Phùng Lục Triệu:
Ở Trung Quốc, cúm có tính chất mùa vụ, tuy nhiên mức độ khác nhau giữa các tỉnh, thành phố do vị trí địa lý và vĩ độ khác nhau. Miền Bắc và miền Nam thường có một đợt bùng phát cao trong mùa đông và mùa xuân; miền Nam còn có thể xuất hiện vào mùa hè. Do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 và các biện pháp phòng chống, miền Nam Trung Quốc đã có đợt bùng phát cúm vào mùa hè năm ngoái, và cúm H1N1 đã quay trở lại mạnh mẽ vào mùa xuân năm nay với cường độ hoạt động cao hơn nhiều so với bốn năm trước. Cúm mùa này vẫn có nhiều yếu tố không chắc chắn, vì vậy chúng ta cần nỗ lực ứng phó tốt trong mùa đông sắp tới. Đồng thời, virus COVID-19 vẫn lưu hành, gia tăng nguy cơ bùng phát cúm và các bệnh truyền nhiễm hô hấp khác.
▲ Xu hướng tỷ lệ dương tính với virus cúm tại Trung Quốc từ 2019 đến 2023 (%)
Trẻ em là nhóm người dễ bị tổn thương nhất trong việc kiểm soát cúm, tỷ lệ mắc cúm của trẻ em cao hơn so với người lớn, khoảng 20% đến 30% mỗi năm. Trường học, với tư cách là nơi tập trung đông người, dễ dàng trở thành nơi lây lan virus cúm nhanh chóng. Tỷ lệ bùng phát cúm trong các báo cáo hàng năm lên tới 90% ở các trường và các cơ sở chăm sóc trẻ em, thường sớm hơn và làm trầm trọng thêm sự lây lan trong cộng đồng. Do đó, trường học trở thành địa điểm chính trong nỗ lực kiểm soát cúm.
Việc đeo khẩu trang như một biện pháp phòng ngừa không đặc hiệu có thể làm giảm hiệu quả sự lây lan của bệnh truyền nhiễm hô hấp. Khi tình hình kiểm soát COVID-19 đã trở thành tình trạng bình thường, hiện tại học sinh không còn bắt buộc phải đeo khẩu trang, do đó, rủi ro lây nhiễm cúm cho học sinh càng cao hơn và cần phải chủ động bảo vệ bản thân. Đồng thời, nhiều nơi trên cả nước đã bắt đầu công tác tiêm vaccine cúm năm nay, đợt tiêm vaccine cúm đã được khởi động. Vaccine cúm giống như một “khẩu trang sinh học vô hình”, bảo vệ học sinh khỏi sự tấn công của virus cúm mọi lúc, khuyên giáo viên và học sinh nên tiêm sớm để bảo vệ mình, giảm rủi ro lây nhiễm và lây lan, cùng nhau xây dựng một trường học an toàn và khỏe mạnh.
Giáo dục chủ động, tổ chức tích cực, phát huy những lợi thế chức năng của nhà trường
Giáo sư Mã Quân, Viện Nghiên cứu sức khỏe trẻ em và thanh thiếu niên, Đại học Bắc Kinh:
Trường học là nơi dễ xảy ra bệnh truyền nhiễm, đặc biệt là học sinh lớp dưới, hệ miễn dịch còn đang phát triển và khả năng kháng lại một số tác nhân gây bệnh tương đối thấp. Đồng thời, với tư cách là một nơi đông đúc, khi có dịch xảy ra, nó sẽ nhanh chóng lây lan toàn trường, gây gián đoạn việc học bình thường, thậm chí có thể lan ra ngoài trường.
Để thực hiện tốt công tác kiểm soát cúm trong trường học và giảm thiểu sự lây lan của cúm, Viện Nghiên cứu sức khỏe trẻ em và thanh thiếu niên, Đại học Bắc Kinh đã tổ chức các chuyên gia viết cuốn “Hướng dẫn kỹ thuật kiểm soát cúm trong trường học”, trình bày chi tiết cách thực hiện các biện pháp phòng ngừa hàng ngày.
Biện pháp phòng ngừa hàng ngày trong trường học không chỉ bao gồm giám sát cúm, thông gió, vệ sinh và khử trùng, mà còn tăng cường giáo dục phòng ngừa cúm là điều cần thiết. Theo yêu cầu của tiêu chuẩn quản lý phòng chống bệnh truyền nhiễm trong trường học, với từng nhóm cụ thể, việc giáo dục sức khỏe là công việc quan trọng của trường học và các cơ sở chăm sóc trẻ em:
1. Mỗi học kỳ tổ chức giáo dục sức khỏe về phòng ngừa và kiểm soát bệnh truyền nhiễm cho học sinh, trẻ em, nâng cao nhận thức và khả năng ứng phó với các bệnh truyền nhiễm.
2. Tích cực tổ chức giáo dục sức khỏe cho nhân viên giáo dục, nâng cao khả năng ứng phó với các bệnh truyền nhiễm.
3. Giao tiếp tích cực với phụ huynh, tổ chức giáo dục sức khỏe trước và trong mùa dịch cúm, thông báo cho họ phối hợp với các biện pháp phòng ngừa bệnh truyền nhiễm trong trường học.
Khi ngày càng nhiều người nâng cao ý thức phòng ngừa, không chỉ khả năng mắc cúm của cá nhân sẽ giảm, mà môi trường vệ sinh trong trường học cũng sẽ an toàn hơn.
▲ Đối tượng và hình thức tham khảo trong giáo dục sức khỏe tại trường học
Tiêm vaccine cúm là phương pháp hiệu quả để phòng ngừa cúm ở trẻ em. Việc tiêm vaccine cúm không chỉ giảm gánh nặng bệnh tật mà còn có ý nghĩa quan trọng trong việc giảm nguy cơ bùng phát cúm trong trường học, rút ngắn số ngày học sinh phải nghỉ học. Một số khu vực đã triển khai tiêm vaccine cúm miễn phí cho học sinh trong trường, vì vậy các trường cũng cần tổ chức tích cực công tác tiêm vaccine.
Chính sách hỗ trợ, tối ưu hóa thực tiễn, nhiều bên thúc đẩy nâng cao khả năng phòng chống cúm trong trường học
Giám đốc Phòng Kế hoạch Tiêm chủng, Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh Thành phố Thâm Quyến, ông Tạ Hứa:
Đối với việc phòng chống cúm, không chỉ cần hình thành một hệ thống xử lý dịch bệnh trong trường học hoạt động hiệu quả mà còn cần sự phối hợp chặt chẽ giữa hai hệ thống giáo dục và y tế, nỗ lực chung để đạt được tỷ lệ tiêm chủng vaccine cao là rất quan trọng.
Từ năm 2004, Thâm Quyến đã thiết lập hệ thống giám sát dịch bệnh tập trung, phát hiện cúm đứng đầu trong số các bệnh được báo cáo trong các ổ dịch, và vào năm 2010, hệ thống giám sát sức khỏe học sinh đã được xây dựng, theo dõi việc học sinh nghỉ học và triệu chứng bệnh. Theo số liệu của học kỳ 2019, cúm/nghi cúm đứng thứ hai trong danh sách học sinh nghỉ học vì bệnh, cho thấy tầm quan trọng của công tác phòng chống cúm trong trường học. Đối với việc giám sát cúm, Thâm Quyến đã sáng tạo ra việc công bố chỉ số cúm hàng tuần từ năm 2015, hướng dẫn người dân chú ý đến công tác phòng ngừa cúm kịp thời.
Do vaccine cúm ở Trung Quốc không thuộc về chương trình tiêm chủng miễn phí, hầu hết các khu vực đều là tiêm tự nguyện và tự chi trả. Tỷ lệ học sinh tự chi trả tiêm vaccine cúm ở Thâm Quyến chưa đến 2%, vì vậy việc nâng cao tỷ lệ tiêm vaccine cúm cho học sinh cũng trở thành trọng tâm công việc.
Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh đã tích cực rút ra kinh nghiệm và phối hợp cùng với sở giáo dục cũng như các trường, thúc đẩy nhiều biện pháp giáo dục về cúm trong trường học, chẳng hạn như tiến hành khảo sát trước qua sở giáo dục, đào tạo cho bác sĩ trường học, viết thư cho phụ huynh, tăng cường tuyên truyền và phổ biến kiến thức.
Bên cạnh đó, từ tháng 11 năm 2019, Thâm Quyến đã thực hiện chương trình tiêm vaccine cúm miễn phí cho học sinh trung học cơ sở và trường tiểu học, và thông qua các nền tảng của Sở Y tế để thực hiện tuyên truyền và đăng ký tiêm vaccine miễn phí, tỷ lệ tiêm vaccine đã vượt 50% trong cùng năm, và trong ba năm qua, tỷ lệ tiêm chủng cho học sinh đã vượt 70%. Nhờ nâng cao khả năng tiếp cận tiêm vaccine cúm, hiện tượng trường học ngưng giảng dạy, học sinh nghỉ học, phụ huynh xin phép nghỉ việc đã giảm đáng kể.
▲ Lợi ích của việc tiêm vaccine cúm miễn phí cho học sinh tại Thâm Quyến
Tính không thể đoán trước của cúm và xu hướng bùng phát cúm song song với COVID-19 chắc chắn làm tăng áp lực phòng chống cúm. Trường học, với vai trò là mặt trận chính trong phòng chống cúm, phải nhận thức trách nhiệm của mình, chủ động thực hiện công tác giáo dục phòng ngừa và tổ chức tiêm vaccine. Khi ý thức phòng ngừa của phụ huynh, học sinh nâng cao và tỷ lệ tiêm vaccine cúm tăng lên, hàng rào bảo vệ nhóm trong trường học sẽ được thiết lập, thì mới có thể vượt qua “kỳ thi lớn khi bắt đầu năm học” này.
