Bà Lý, 46 tuổi, đang gặp phải một vấn đề khó khăn. Bình thường thân hình khỏe mạnh của bà gần đây luôn cảm thấy đau âm ỉ ở vùng bụng trên bên phải, như thể có một con chuột nhỏ đang gặm nhấm trong bụng. Ban đầu, bà không quá để ý, cho rằng có thể ăn phải thức ăn không đúng gây ra đau bao tử. Nhưng theo thời gian, cơn đau không chỉ không giảm mà đôi khi còn tăng lên, kèm theo cảm giác khó chịu ở vùng lưng. Gia đình thấy bà ngày càng gày gò, mặt mày ủ rũ, lo lắng, vội vàng đưa bà đi bệnh viện.
Bác sĩ đã thực hiện một loạt các xét nghiệm cho bà Lý. Kết quả siêu âm cho thấy thành túi mật dày lên, và có thể thấy một số cấu trúc giống như bọng nhỏ, chẩn đoán là u xơ tuyến của túi mật. Điều này khiến bà Lý và gia đình hoảng sợ: “U xơ tuyến là bệnh gì? Tại sao lại mắc bệnh này? Có nghiêm trọng không? Liệu có phải là ung thư không? Có phải cần phải phẫu thuật ngay không?”
U xơ tuyến túi mật là gì?
U xơ tuyến túi mật nghe có vẻ phức tạp, nhưng thực chất chỉ là một tổn thương lành tính. Thuật ngữ chuyên môn gọi là tăng sản tuyến túi mật, là sự tăng sinh và dày lên của các tuyến và lớp cơ ở thành túi mật. Có thể ví như “bức tường” của “kho nhỏ” (túi mật) tự dưng dày lên, bề mặt nhẵn trước đây giờ trở nên gập ghềnh và nổi lên một số bọng nhỏ, hình thành cấu trúc giống như “da cam” hoặc “mê cung”. Những tổ chức tăng sinh này có thể ẩn chứa những bọng nhỏ (túi Rouvière), chúng khiến thành túi mật trở nên không đồng đều, nhưng trong hầu hết các trường hợp, chúng không gây ung thư. Tỉ lệ phát hiện lâm sàng khoảng 2-8.7%, phụ nữ có chút nhỉnh hơn nam giới, thường gặp ở người trên 40 tuổi.
Tại sao lại mắc bệnh này?
Hiện nay, y học cho rằng u xơ tuyến có thể liên quan đến các yếu tố sau:
– Kích thích viêm mãn tính: Túi mật lâu dài bị kích thích do sỏi hoặc nhiễm trùng, dẫn đến sự tăng sinh bất thường của màng nhầy.
– Rối loạn chuyển hóa cholesterol: Tỉ lệ cholesterol trong mật bị mất cân bằng, có thể thúc đẩy tổn thương thành túi mật.
– Yếu tố bẩm sinh: Một số người có sự phát triển bất thường bẩm sinh của túi mật, dễ hình thành u xơ tuyến.
Điểm chính: Đây giống như “nếp nhăn” của túi mật, phần lớn đều là lành tính, nhưng cần theo dõi định kỳ.
Các triệu chứng phổ biến của u xơ tuyến túi mật là gì? Học cách nhận biết các “tín hiệu cầu cứu” từ cơ thể!
Khi mắc u xơ tuyến túi mật, triệu chứng phổ biến nhất là đau vùng bụng trên bên phải, cơn đau đôi khi có thể lan ra lưng hoặc vai phải. Các triệu chứng của u xơ tuyến túi mật thường mơ hồ hoặc tương tự như sỏi mật hoặc bệnh dạ dày, rất dễ bị bỏ sót hoặc chẩn đoán nhầm.
Nếu bạn có các biểu hiện sau, nên thực hiện siêu âm túi mật:
1. Đau âm ỉ hoặc căng tức ở vùng bụng trên bên phải: cảm giác như có một viên đá đè lên vị trí túi mật, rõ hơn sau khi ăn no hoặc thức ăn béo.
2. Chứng khó tiêu, đầy bụng, ợ hơi: thường nghĩ rằng “dạ dày không tốt”, thực tế là túi mật đang phát tín hiệu cảnh báo.
3. Buồn nôn, ói: đặc biệt sau khi ăn thực phẩm giàu chất béo (như lẩu hoặc đồ chiên).
4. Không có triệu chứng rõ ràng: Một số người phát hiện thành túi mật dày lên trong quá trình kiểm tra sức khỏe.
Bác sĩ chẩn đoán như thế nào?
1. Kiểm tra siêu âm: Phương pháp được ưu tiên hàng đầu, tiện lợi, không xâm lấn, và tiết kiệm. Có thể nhìn rõ sự dày lên “mê cung” của thành túi mật. Biểu hiện đặc trưng là sự dày lên lan tỏa hoặc theo đoạn của thành túi mật, có thể thấy các bọng nhỏ không hồi âm (túi Rouvière) và các âm vọng mạnh giống như “đuôi sao chổi” (kristal cholesterol).
2. CT hoặc MRI: Xác định thêm phạm vi tổn thương, loại trừ các bệnh khác (như khối u).
3. Sinh thiết tổ chức: Trong một số rất ít trường hợp, cần thông qua phẫu thuật hoặc chọc lấy tổ chức xác nhận tính chất.
Lựa chọn phác đồ điều trị: Cắt hay giữ lại?
Bản chất của u xơ tuyến là sự tăng sinh lành tính, không phải tất cả các trường hợp u xơ tuyến túi mật đều cần phẫu thuật ngay lập tức, nhưng điều trị cần dựa trên tình huống cụ thể:
– Không có triệu chứng và tổn thương nhỏ: Theo dõi định kỳ (siêu âm mỗi 6-12 tháng), không cần phẫu thuật. Giám sát sự thay đổi thành túi mật, có hay không có sỏi mới hoặc dấu hiệu nghi ngờ ung thư.
– Có triệu chứng rõ ràng hoặc tổn thương lớn: Có thể cần cắt bỏ túi mật (phẫu thuật nội soi).
Phẫu thuật ngoại khoa (cắt túi mật) là phương pháp chính để điều trị triệt để (thích hợp cho):
– Có triệu chứng rõ ràng và ảnh hưởng đến cuộc sống: Đau bụng tái phát, khó tiêu, v.v.
– Kèm theo sỏi túi mật hoặc viêm túi mật mãn tính.
– Thành túi mật dày lên đáng kể (đặc biệt là dày khu trú hoặc >10mm), biểu hiện hình ảnh không điển hình, khó loại trừ ung thư túi mật. (Đây là chỉ định phẫu thuật rất quan trọng!)
– Trong quá trình theo dõi phát hiện tổn thương tiến triển.
Lưu ý quan trọng:
Điều trị bằng thuốc không hiệu quả: Hiện tại không có loại thuốc đặc trị nào có thể loại bỏ tăng sản tuyến hoặc túi Rouvière. Các thuốc tiêu đau, thuốc giãn cơ chỉ có thể tạm thời giảm bớt một số triệu chứng.
Phẫu thuật bảo tồn túi mật không áp dụng: Nguyên nhân bệnh nằm ở sự bất thường trong cấu trúc của thành túi mật, phẫu thuật “bảo tồn” túi mật bị bệnh là không hiệu quả và có thể làm chậm tiến trình bệnh tình.
Lựa chọn của bà Lý: Bà có u xơ tuyến đường kính lớn hơn 1 cm, và thường xuyên bị đau bụng, cuối cùng đã chấp nhận phẫu thuật nội soi cắt túi mật. Kết quả bệnh lý sau phẫu thuật cho thấy lành tính, bà đã thở phào nhẹ nhõm.
Chăm sóc sau phẫu thuật: Không có túi mật thì ăn như thế nào?
Sau khi cắt túi mật, mật sẽ trực tiếp chảy vào ruột, trong thời gian ngắn có thể gặp các triệu chứng như tiêu chảy, đầy bụng, v.v. Các điểm chăm sóc quan trọng là:
1. Điều chỉnh dinh dưỡng:
– Chế độ ăn ít béo: Hạn chế thực phẩm béo, đồ chiên, bánh kem, để giảm gánh nặng cho ruột.
– Ăn ít và thường xuyên: 5-6 bữa nhỏ mỗi ngày, tránh ăn nhiều một lần.
– Tránh rượu: Rượu có thể kích thích ruột, làm tăng cảm giác không thoải mái.
2. Chăm sóc vết thương: Vết thương do phẫu thuật nội soi nhỏ, giữ cho khô thoáng và sạch sẽ, tránh để nước bẩn vào trong một tuần đầu.
3. Vận động thích hợp: Một tuần sau phẫu thuật có thể đi bộ, thúc đẩy nhu động ruột nhưng tránh các hoạt động mạnh.
Quá trình hồi phục của bà Lý: Một tháng sau phẫu thuật, bà nghiêm ngặt kiểm soát lượng dầu mỡ, từ việc “ăn cháo” dần chuyển sang mì mềm, sau ba tháng cơ bản đã thích nghi với cuộc sống không có túi mật.
Phòng ngừa: Bảo vệ túi mật từ những điều hàng ngày!
Mặc dù nguyên nhân của u xơ tuyến túi mật chưa rõ ràng nhưng lối sống lành mạnh có thể giảm thiểu rủi ro:
1. Ăn uống đều đặn: Ăn đúng giờ, tránh nhịn đói lâu hoặc ăn uống quá nhiều.
2. Kiểm soát cân nặng: Béo phì sẽ làm tăng gánh nặng cho túi mật, đặc biệt là những người có nhiều mỡ bụng.
3. Giảm thực phẩm giàu cholesterol: Như nội tạng động vật, lòng đỏ trứng (có thể ăn lòng trắng với số lượng nhỏ).
4. Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Người trên 40 tuổi nên thực hiện siêu âm bụng mỗi năm một lần.
Bà Lý đã tái khám sau phẫu thuật và mọi thứ bình thường, bà cười nói: “Trước kia không hiểu, bây giờ cuối cùng đã hiểu rằng kiểm tra định kỳ và điều trị sớm là vô cùng quan trọng!”
U xơ tuyến túi mật giống như “cơn giận” nhỏ của túi mật, trong phần lớn các trường hợp không cần quá lo lắng, nhưng cũng không thể xem nhẹ.
Hãy nhớ: Nghe theo lời bác sĩ, kiểm tra định kỳ, ăn uống lành mạnh, túi mật của bạn cũng có thể an toàn!
Tài liệu tham khảo:
1. Nhóm Ngoại khoa của Hội Y học Trung Quốc – Nhóm Nội ngoại về Gan và Mật. Đồng thuận của các chuyên gia về phẫu thuật điều trị bệnh lành tính của túi mật (Bản 2021).
2. Golse N, Lewin M, Rode A, và cộng sự. U xơ tuyến túi mật: Chẩn đoán và quản lý.
3. Pellino G, Sciaudone G, Candilio G, và cộng sự. Phương pháp từng bước và phẫu thuật cho u xơ tuyến túi mật.
4. Ngô Mạnh Siêu, Lý Mộng Đông. Sách hướng dẫn phẫu thuật gan mật.
5. Sách điều dưỡng ngoại khoa gan và mật.
Tác giả: Khổng Lĩnh Hồng, Trưởng khoa điều dưỡng gan mật, Trung tâm Y tế hàng không.
Chuyên gia biên tập: Liêu Thừa Lợi, Phó trưởng khoa điều dưỡng gan mật, Trung tâm Y tế hàng không.
Lưu ý: Bìa là hình ảnh từ kho bản quyền, việc sao chép có thể gây ra tranh chấp bản quyền.
