Kiến thức sức khỏe | Quản lý bản thân của bệnh nhân tiểu đường
Trung tâm kiểm soát bệnh tật Đồng Lĩnh
Ngày thế giới phòng chống bệnh tiểu đường (World Diabetes Day – WDD) được Tổ chức Y tế Thế giới và Liên đoàn Tiểu đường quốc tế phối hợp tổ chức từ năm 1991, diễn ra vào ngày 14 tháng 11 hàng năm, nhằm nâng cao nhận thức toàn cầu về bệnh tiểu đường.
Kiểm soát chế độ ăn uống, tập thể dục hợp lý, uống thuốc đúng cách – là ba yếu tố chính trong quản lý bệnh tiểu đường.
Sự kết hợp tốt giữa chế độ ăn uống, tập thể dục và thuốc sẽ giúp quản lý bệnh tiểu đường một cách hiệu quả và duy trì mức đường huyết ổn định. Dưới đây là ba yếu tố này.
Một, kiểm soát chế độ ăn uống
Cấu trúc chế độ ăn uống cân bằng hàng ngày của người trưởng thành bình thường như hình bên dưới.
Chế độ ăn hàng ngày nên nhẹ nhàng, kiểm soát lượng dầu, muối, đường, không uống rượu, tránh đường và chất béo bão hòa.
1. Thực phẩm chính: Đảm bảo rằng năng lượng từ carbohydrate trong chế độ ăn hàng ngày chiếm 45% – 60% tổng năng lượng. Khuyến nghị kết hợp giữa thực phẩm tinh chế và thô, như cơm trắng, mì ống, bánh mì trắng với gạo lứt, kiều mạch, bột yến mạch, ngô, đại mạch, quinoa, mỗi loại chiếm một nửa.
2. Thịt: Trong chế độ ăn của bệnh nhân tiểu đường cần có thịt, vì thịt là nguồn protein chất lượng cao, có tỷ lệ sử dụng trong cơ thể cao hơn so với protein từ thực vật. Do đó, bệnh nhân tiểu đường cần ăn thịt; thịt trắng nên ưu tiên hơn thịt đỏ, cá và tôm nên nhiều hơn thịt gà, vịt; thịt bò và cừu nên ít hơn thịt lợn, mỗi ngày khoảng 100 gram là hợp lý.
3. Dầu: Khuyến nghị sử dụng dầu ô liu, dầu trà, dầu lạc, dầu hạt cải, dầu đậu và các loại hạt chứa axit béo không bão hòa. Thông thường, axit béo không bão hòa không nên chiếm quá 10% tổng năng lượng hàng ngày, khoảng 20-25 gram cho việc nấu nướng.
4. Rau củ và trái cây: Rau củ và trái cây chủ yếu cung cấp chất xơ và vitamin. Khuyến nghị ăn rau lá tươi 300-500 gram mỗi ngày và trái cây đa dạng 200-350 gram.
Hai, tập thể dục lành mạnh
Đối với bệnh nhân tiểu đường, điều đầu tiên cần làm là đánh giá xem bản thân có phù hợp với việc tập thể dục hay không. Không phải tất cả bệnh nhân đều phù hợp với việc tập thể dục, càng không phải tất cả bệnh nhân đều phù hợp với việc tập thể dục cường độ cao. Vì vậy, không nên quá nhấn mạnh hiệu quả của việc tập thể dục, vì việc tập thể dục mù quáng có thể gây hại nhiều hơn lợi. Hãy ghi nhớ bốn con số “1, 3, 5, 7”: đó là tập thể dục ít nhất một lần mỗi ngày; liên tục tập thể dục không dưới 30 phút; đảm bảo tập thể dục 5 ngày mỗi tuần; nhịp tim thích hợp trong khi tập thể dục là 170 – tuổi. Cách tính nhịp tim khi tập thể dục là: ngay sau khi tập xong, đếm mạch (nhịp tim) trong 15 giây, sau đó nhân với 4 để ra số nhịp 1 phút. Nếu sau khi tập xong một thời gian, cộng thêm 10 vào nhịp tim đã đếm được, thì đó là nhịp tim trong khi tập thể dục. Bệnh nhân tiểu đường nên thực hiện các bài tập aerobic ở mức trung bình hoặc nhẹ, thời gian tập trong vòng 45 phút. Ngoài ra, bệnh nhân từng mắc bệnh tim không nên thực hiện các bài tập cường độ trung bình hoặc cao.
Ba, uống thuốc đúng cách
Một số bệnh nhân tự điều chỉnh liều lượng thuốc, nghĩ rằng nếu ăn nhiều thì sẽ uống thuốc, còn nếu ăn ít thì không uống thuốc. Điều này là sai, việc uống thuốc đúng thời gian rất quan trọng để kiểm soát đường huyết. Nếu cần điều chỉnh thuốc, phải thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ. Việc uống thuốc không đều có thể gây ra sự dao động đường huyết, mà sự dao động này có thể gây hại cho các cơ quan trong cơ thể và làm gia tăng nguy cơ mắc biến chứng.
Lời khuyên ấm áp
Phần lớn bệnh nhân tiểu đường tại Việt Nam đều do lão hóa, lối sống không lành mạnh và các yếu tố khác gây ra. Nếu có thể thực hiện chế độ ăn uống hợp lý, vận động vừa phải, bỏ thuốc lá và hạn chế rượu bia, giữ trạng thái tinh thần cân bằng, bạn sẽ nắm được chìa khóa sức khỏe. Để tránh xa bệnh tiểu đường, hãy chú trọng tạo lập thói quen và ý thức sống lành mạnh!
