Biên dịch: Công Tử Tín
Kích thước cơ thể và thừa cân, thường được đánh giá bằng chỉ số khối cơ thể (BMI), là những yếu tố nguy cơ được công nhận đối với nhiều loại ung thư. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu từ Đại học Lund, khu vực Malmö, Thụy Điển, trong một nghiên cứu mới được công bố trên Tạp chí Viện Nghiên cứu Ung thư Quốc gia Mỹ, cho thấy rằng vòng eo là một dấu hiệu nguy cơ mạnh hơn liên quan đến ung thư do béo phì ở nam giới, nhưng không phải đối với nữ giới. Nghiên cứu này cũng sẽ được công bố tại Hội nghị Quốc tế về Béo phì châu Âu (ECO2025, từ ngày 11 đến 14 tháng 5).
Nghiên cứu phân tích dữ liệu của 339.190 cá nhân từ các quần thể khác nhau ở Thụy Điển, những người đã trải qua đánh giá sức khỏe về BMI và vòng eo trong khoảng thời gian từ 1981 đến 2019 (61% đo lường khách quan, 39% tự báo cáo, với độ tuổi trung bình là 51,4 tuổi). Thông tin chẩn đoán ung thư được lấy từ Cơ quan Đăng ký Ung thư Thụy Điển.
Ung thư liên quan đến béo phì được định nghĩa là những loại ung thư có bằng chứng rõ ràng về mối liên quan với béo phì do Tổ chức Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) xác định, bao gồm ung thư thực quản (ung thư tuyến), ung thư dạ dày (ung thư tâm vị), ung thư đại tràng, ung thư trực tràng, ung thư gan/ung thư đường mật, ung thư túi mật, ung thư tụy, ung thư vú (sau mãn kinh), ung thư nội mạc tử cung, ung thư buồng trứng, ung thư thận, u màng não, ung thư tuyến giáp và u tủy xương đa phát.
Các nhà nghiên cứu đã tính toán mối tương quan giữa vòng eo và BMI với nguy cơ ung thư liên quan đến béo phì, đồng thời xem xét nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến kết quả, như tuổi tác, thói quen hút thuốc, cũng như các yếu tố nhân khẩu học xã hội bao gồm trình độ học vấn, thu nhập, quốc gia sinh ra và tình trạng hôn nhân. Vì vòng eo khó đo lường một cách chính xác và nhất quán hơn so với BMI, các giá trị vòng eo thường thay đổi nhiều hơn. Để đảm bảo so sánh công bằng, các nhà nghiên cứu đã điều chỉnh sai số đo lường vòng eo và BMI. Cuối cùng, vì quy mô đo lường vòng eo và BMI khác nhau (chênh lệch chuẩn 1 của BMI ở nam và nữ lần lượt là 3,7 và 4,3 kg/m2, chênh lệch chuẩn 1 của vòng eo ở nam và nữ lần lượt là 10,8 và 11,8 cm), tính toán mối nguy cơ tương đối khi tăng 1 độ lệch chuẩn có thể đảm bảo sự so sánh giữa vòng eo và BMI, từ đó có thể so sánh trực tiếp các mối nguy cơ tương đối liên quan.
Trong vòng theo dõi trung bình 14 năm, đã ghi nhận 18.185 trường hợp ung thư liên quan đến béo phì. Nghiên cứu cho thấy, ở nam giới, vòng eo tăng khoảng 11 cm (ví dụ, so sánh vòng eo 100,8 cm và 90 cm) tương ứng với nguy cơ mắc ung thư liên quan đến béo phì tăng 25%.
Ngược lại, việc tăng BMI 3,7 kg/m2 (ví dụ, so sánh BMI 27,7 kg/m2 và 24 kg/m2) tương ứng với nguy cơ tăng 19%.
Hơn nữa, sau khi xem xét yếu tố BMI, vòng eo cao vẫn là yếu tố nguy cơ cho ung thư liên quan đến béo phì ở nam giới. Điều này cho thấy rằng, nguy cơ gia tăng liên quan đến béo phì vùng bụng là đặc thù và không thể chỉ giải thích bằng kết quả đo lường BMI. Ở nữ giới, mối tương quan giữa vòng eo và BMI yếu hơn, nhưng tương tự. Ví dụ, vòng eo tăng khoảng 12 cm (ví dụ, so sánh vòng eo 91,8 cm và 80,0 cm) và BMI tăng 4,3 kg/m2 (ví dụ, so sánh BMI 28,3 kg/m2 và 24 kg/m2) đều liên quan đến tăng nguy cơ mắc ung thư liên quan đến béo phì là 13%.
Tác giả giải thích: “BMI là một chỉ số để đo lường trọng lượng, nhưng không cung cấp thông tin về phân bố chất béo, trong khi vòng eo là một chỉ số liên quan chặt chẽ hơn với béo phì vùng bụng.”
Sự khác biệt này rất quan trọng, vì mỡ nội tạng tích tụ xung quanh các cơ quan vùng bụng, có hoạt động chuyển hóa cao hơn, liên quan đến những kết quả sức khỏe bất lợi như kháng insulin, viêm và bất thường mức lipid trong máu. Do đó, do sự khác biệt trong phân bố chất béo, những cá nhân có chỉ số khối cơ thể tương tự có thể có nguy cơ ung thư khác nhau.
Về sự khác biệt giữa nam và nữ, các nhà nghiên cứu cho rằng một giải thích hợp lý là, “nam giới thường dễ lưu trữ mỡ trong nội tạng, trong khi nữ giới thường tích tụ nhiều mỡ dưới da và ngoại biên hơn.” Do đó, vòng eo trong nam giới chính xác hơn phản ánh mỡ nội tạng so với nữ giới, điều này có thể khiến vòng eo trở thành yếu tố nguy cơ mạnh hơn với ung thư ở nam giới, trong khi không đúng với nữ giới. Các nhà nghiên cứu đề xuất việc đưa vòng hông vào mô hình rủi ro có thể giúp hiểu rõ hơn về sự khác biệt giới tính này, và củng cố mối liên hệ giữa vòng eo và ung thư, đặc biệt là đối với nữ giới. Bởi vì, “đặc biệt là đối với nữ giới, vòng eo kết hợp với vòng hông có thể ước lượng mỡ nội tạng tốt hơn so với vòng eo đơn độc.” Các nhà nghiên cứu cũng giải thích rằng, nghiên cứu cho thấy, béo phì, đặc biệt là béo phì trung tâm, sẽ dẫn đến nồng độ insulin lưu thông trong cơ thể nam giới cao hơn so với nữ giới. Điều này cũng có thể phần nào giải thích lý do tại sao mối liên hệ giữa vòng eo và nguy cơ ung thư ở nam giới lại mạnh mẽ hơn.
“Mối quan hệ giữa vòng eo và BMI với nguy cơ ung thư tồn tại sự khác biệt giữa nam giới và nữ giới, nhấn mạnh sự phức tạp của ảnh hưởng của béo phì đối với sự phát triển của ung thư.” Do đó, trong việc đánh giá nguy cơ ung thư, việc xem xét sự khác biệt sinh học và sinh lý giữa các giới có thể sẽ hữu ích, cần nghiên cứu thêm để khám phá những khác biệt giới tính này.
