Ông Xu, 32 tuổi, thường làm việc bận rộn và hay làm thêm giờ vào buổi tối. Trong 3 tháng gần đây, ông đã có những triệu chứng như
khát nước, uống nhiều, đi tiểu nhiều, cơ thể mệt mỏi
và tình trạng ngày càng nặng hơn.
Sau 1 tuần liên tục làm việc thêm giờ và thức khuya, ông gặp phải rối loạn giấc ngủ, không thể ngủ được vào ban đêm kèm theo chóng mặt, tức ngực, khó thở,
trong miệng có mùi giống như táo hỏng
, do đó ông đã vội vã tới bệnh viện.
Khi bác sĩ hỏi, ông Xu cho biết mình không có tiền sử bệnh mãn tính. Hai năm gần đây, kết quả kiểm tra sức khỏe cho thấy chỉ số đường huyết lúc đói bất thường. Do tính chất công việc, ông có thói quen
ngồi lâu, thức khuya, ăn khuya
, BMI của ông là trên 34kg/m², bác sĩ nghi ngờ ông bị tiểu đường.
Kết quả kiểm tra sinh hóa máu cho thấy chỉ số glucose, hemoglobin glycated, triglyceride và cholesterol đều cao hơn mức bình thường. Tiến hành xét nghiệm nước tiểu và xác định thể ketone, kết quả cho thấy glucose âm tính và ketone dương tính.
Phân tích khí máu cho thấy pH máu là 7,10mmol/L, cho thấy có tình trạng toan máu. Kết hợp với triệu chứng và các xét nghiệm liên quan,
đã xác định ông bị rối loạn lipid máu, tiểu đường và toan ceton
, cần phải nhập viện điều trị.
Trong thời gian nhập viện, ông được điều trị bằng insulin kết hợp với viên Metformin để điều chỉnh đường huyết, viên Atorvastatin để kiểm soát lipid máu, dịch tiêm bicarbonate để điều chỉnh pH máu. Sau 7 ngày, tình trạng sức khỏe của ông đã cải thiện và được cho ra viện.
Bác sĩ nhắc nhở rằng tiểu đường là một trong những bệnh chuyển hóa phổ biến trong lâm sàng
, có thể dẫn đến các triệu chứng điển hình “ba nhiều một ít”, tức là uống nhiều, đi tiểu nhiều, ăn nhiều và giảm cân,
nguyên nhân phát bệnh có liên quan mật thiết đến thói quen sinh hoạt hàng ngày
.
Khi đường huyết tăng cao kéo dài, sẽ ảnh hưởng đến loạt các hoạt động chuyển hóa trong cơ thể, dẫn đến các vấn đề như rối loạn lipid máu, huyết áp cao, toan ceton, còn có thể gây tổn thương sức khỏe tim mạch và não.
Tiểu đường không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe cá nhân
, mà còn đặt ra gánh nặng lớn cho gia đình và xã hội.
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới, trên toàn cầu khoảng 463 triệu người trưởng thành mắc bệnh tiểu đường, dự kiến đến năm 2030 con số này sẽ đạt 578 triệu.
Tại Trung Quốc, số lượng bệnh nhân tiểu đường đã vượt quá 100 triệu, và mỗi năm số liệu mới phát hiện hơn 10 triệu, nghĩa là khoảng
1 trong 10 người trưởng thành có người bị “đái tháo đường”, và còn nhiều người khác có nguy cơ dự phòng
.
Điều đáng sợ hơn là
chi phí điều trị cho tiểu đường rất cao
. Các bệnh mãn tính cần sử dụng thuốc liên tục, mỗi năm chi phí dao động từ vài nghìn đến vài chục nghìn. Hơn nữa, tiểu đường rất dễ xảy ra biến chứng, thậm chí có thể gây tàn phế, làm giảm khả năng làm việc mỗi ngày và cuộc sống bình thường, gây ra khó khăn về tài chính cho gia đình.
May mắn thay, những tổn thương nghiêm trọng này chỉ cần cải thiện thói quen sinh hoạt hàng ngày là có thể phòng ngừa hiệu quả.
Một
7 thói quen dễ gây ra tiểu đường
01
Thích ăn khuya
Nhiều người thường làm việc quá muộn,
ăn tối sau 9 giờ, hoặc trước khi ngủ thích ăn chút đồ khuya để thư giãn
, đặc biệt là thực phẩm nhiều calo như gà rán, nướng, mì ăn liền. Nhưng ban đêm nên là thời gian cơ thể nghỉ ngơi, việc nạp quá nhiều calo trong thời điểm này sẽ làm nặng gánh cho tuyến tụy, dẫn đến sự rối loạn tiết insulin.
Nếu tình trạng này kéo dài, không chỉ dễ béo phì mà còn gây ra
kháng insulin
, tức là cơ thể không còn nhạy cảm với insulin, khiến đường huyết khó kiểm soát. Đây là một trong những dấu hiệu sớm của bệnh tiểu đường.
Khuyến cáo
nên ăn tối trước 9 giờ
, nếu không thể ăn trước 9 giờ thì nên chọn thực phẩm nhẹ và dễ tiêu hóa, tránh ăn trong 2 tiếng trước khi đi ngủ.
02
Thích uống cháo
Cháo gạo trắng, cháo hạt kê và một số thực phẩm nửa lỏng như bột gạo, bột ngũ cốc, bột sen
, mặc dù nhìn có vẻ thanh đạm nhưng thực tế chỉ số đường huyết không thấp, và cháo nấu càng nhừ ngày càng dễ hấp thu hơn, khiến đường huyết tăng cao.
Nhiều người lớn tuổi, người đi làm, những người có dạ dày yếu có thói quen coi cháo và bột gạo là thực phẩm chính, khi ăn họ còn thường cho thêm đường trắng, nhưng nếu uống thực phẩm bán lỏng này lâu dài, rất dễ
gây biến động đường huyết
, tăng nguy cơ mắc tiểu đường.
Nếu thích uống cháo, hoặc vì lý do khác mà chỉ có thể ăn được thực phẩm nửa lỏng, khuyến cáo
nên thêm ngũ cốc, đậu, rau
vào cháo để giảm tốc độ tăng đường huyết.
03
Thích uống nước trái cây
Nhiều người nghĩ nước trái cây là đồ uống tốt cho sức khỏe, hơn hẳn các loại nước ngọt. Nhưng thực tế
hầu hết nước trái cây bán trên thị trường có hàm lượng đường rất cao
, thậm chí còn cao hơn nước có ga. Ngay cả nước trái cây tươi, cũng có thể phá hủy chất xơ trong trái cây, làm cho fructose được hấp thụ nhanh chóng, làm tăng đường huyết.
Sự gia tăng nhanh chóng này trong đường huyết sẽ kích thích tuyến tụy trong thời gian dài, nếu kéo dài dễ dẫn đến
suy giảm chức năng tuyến tụy
.
Khuyến cáo
nên ăn trực tiếp trái cây mỗi ngày
, thay vì uống nước trái cây và tổng lượng trái cây tiêu thụ mỗi ngày không vượt quá
200 gram
, nên chọn trái cây ít đường như táo, lê, việt quất.
04
Thích ngồi lâu
Người hiện đại thường ngồi làm việc trước máy tính và chơi điện thoại sau giờ làm,
một ngồi hàng vài giờ không đứng dậy
, đã trở thành thói quen. Nhưng ngồi lâu không chỉ gây béo phì, còn làm giảm khả năng sử dụng glucose của cơ bắp, làm tăng kháng insulin.
Nghiên cứu cho thấy, mỗi giờ ngồi lâu,
nguy cơ mắc tiểu đường sẽ tăng
khoảng 5%, và tác động của việc ngồi lâu lên đường huyết, ngay cả khi tập luyện theo khuyến nghị hàng tuần cũng khó có thể bù đắp hoàn toàn.
Do đó, dù có thói quen tập luyện hay không, hãy đứng dậy
đi bộ vài phút sau mỗi giờ
, để giúp cơ thể duy trì tỷ lệ trao đổi chất cơ bản.
05
Thích thức khuya
Thức khuya sẽ ảnh hưởng đến đồng hồ sinh học của cơ thể,
làm rối loạn tiết hormone
, đặc biệt là cortisol và insulin. Tăng cortisol sẽ ức chế tác dụng của insulin, gây tăng đường huyết.
Hơn nữa, những người thức khuya thường thích ăn khuya và ăn uống không kiểm soát, gây gánh nặng chuyển hóa nhiều hơn, hình thành vòng lặp xấu “
thức khuya – ăn uống thái quá – mất kiểm soát đường huyết
”.
Khuyến cáo mọi người cố gắng duy trì thói quen sinh hoạt điều độ,
đi ngủ lúc 11 giờ tối
, nếu cần phải làm ca đêm hoặc trực đêm, cũng nên đảm bảo ít nhất
7 giờ ngủ mỗi ngày
, điều này có lợi cho việc điều chỉnh mức đường huyết.
06
Thích ngủ với đèn sáng
Nhiều người thích ngủ với đèn ngủ hoặc tivi sáng, hoặc sau khi tắt đèn lại chơi điện thoại rất lâu, tất cả những điều này sẽ
ảnh hưởng đến sự tiết melatonin
. Melatonin không chỉ là hormone quan trọng điều chỉnh giấc ngủ mà còn tham gia vào việc điều chỉnh đường huyết.
Nghiên cứu cho thấy, việc tiết melatonin bị làm gián đoạn sẽ ảnh hưởng đến độ nhạy cảm của insulin,
khả năng xử lý đường huyết ngày càng kém
, tăng nguy cơ mắc tiểu đường.
Khuyến cáo
hãy giảm ánh sáng trong phòng ngủ nửa giờ trước khi ngủ
, giữ xa điện thoại, máy tính bảng và các thiết bị điện tử,
tắt tất cả nguồn sáng khi đi ngủ
, tạo môi trường ngủ tốt, giúp duy trì quá trình trao đổi chất đường huyết bình thường.
07
Thích ăn thịt đỏ
Thịt đỏ như thịt bò, thịt cừu và thịt heo chứa khá nhiều axit béo bão hòa, tiêu thụ quá nhiều sẽ làm tăng
tích tụ mỡ nội tạng
, gây viêm mãn tính và kháng insulin.
Tổ chức Y tế Thế giới đã xếp thịt chế biến sâu như thịt xông khói, thịt nguội vào danh sách chất gây ung thư, một số nghiên cứu cũng chỉ ra thịt chế biến sâu liên quan chặt chẽ đến
tiểu đường loại 2
, ăn thêm một suất thịt chế biến sâu mỗi ngày, nguy cơ mắc tiểu đường loại 2 sẽ tăng khoảng 46%.
Khuyến cáo nên giảm lượng thịt đỏ trong chế độ ăn uống hàng ngày, thay thế bằng
cá, thịt gia cầm, đậu và hạt
để bổ sung một phần protein động vật, có lợi hơn cho sức khỏe.
Hai
Tự kiểm tra + Cấp cứu! 3 cách để “kéo” mức đường huyết về lại
01
Cảnh báo “đỏ” khi đường huyết mất kiểm soát
Ngủ càng nhiều càng thấy mệt: Đường huyết cao sẽ làm máu đặc lại, tế bào não không được cung cấp đủ oxy. Sau khi thức dậy thấy uể oải, buồn ngủ sau bữa trưa, đều là dấu hiệu sớm.
Tê chân tay: Khi đường huyết vượt ngưỡng sẽ làm tổn thương thần kinh ngoại biên, nếu thường xuyên cảm thấy ngón tay tê, lòng bàn chân như đi trên bông, chuột rút bắp chân vào ban đêm, cần cảnh giác với các tổn thương thần kinh.
Vết thương không lành: Đường huyết cao sẽ làm hỏng chức năng của tế bào bạch cầu. Da bị trầy xước 2 tuần không khỏi, nướu thường xuyên bị viêm và chảy máu, tất cả đều cho thấy khả năng phục hồi của mạch máu đang giảm.
Thị lực thay đổi: Biến động đường huyết sẽ làm cho thủy tinh thể sưng lên, khi nhìn thấy mờ mờ sáng sáng, có hiện tượng “một lúc nhìn rõ, một lúc không rõ”.
Da bị đen: Xuất hiện các đốm đen như nhung (hắc thì), cho thấy có sự kháng insulin nghiêm trọng, đây là dấu hiệu điển hình của tiền tiểu đường.
02
Khi đường huyết bất thường, các chỉ số này sẽ cho bạn biết
Để xác định có bệnh tiểu đường hay không, chủ yếu dựa vào các xét nghiệm sau:
Đường huyết lúc đói (FPG): Giá trị bình thường nên nằm trong khoảng 3,9 – 6,1 mmol/L, nếu ≥ 7,0 mmol/L, có thể chỉ ra rằng có thể mắc tiểu đường.
Đường huyết 2 giờ sau ăn (2hPG): Giá trị bình thường nên < 7,8 mmol/L, nếu ≥ 11,1 mmol/L, có thể chẩn đoán là tiểu đường.
Hemoglobin glycated (HbA1c): Phản ánh mức đường huyết trung bình trong 2-3 tháng trước, phạm vi bình thường là 4% – 6%, nếu > 6,5% có thể chẩn đoán là tiểu đường.
Xét nghiệm dung nạp glucose đường uống (OGTT): Dùng để xác định bệnh nhân nghi ngờ.
03
Chế độ ăn uống kiểm soát đường huyết, chú ý 3 bước
Nhiều người đều biết rằng khi có đường huyết cao cần chú ý đến loại thực phẩm, chọn thực phẩm ít đường, chỉ số đường huyết thấp. Nhưng kiểm soát đường huyết không chỉ cần ăn đúng mà còn cần ăn theo “trật tự”, khuyến nghị lâm sàng tuân thủ “cách thức 3 bước kiểm soát đường huyết”:
(1) Ăn rau trước: Rau xanh giàu chất xơ có thể làm chậm quá trình hấp thu đường.
(2) Ăn protein sau: Trứng, đậu phụ, thịt nạc có thể ổn định đường huyết.
(3) Cuối cùng ăn tinh bột: Cơm, mì… các carbohydrate nên ăn sau cùng, thay đổi đường huyết ít nhất.
Thứ tự này đã được nhiều nghiên cứu lâm sàng chứng minh, có tác dụng giảm đỉnh đường huyết sau bữa ăn.
Những thói quen “tăng đường” này bạn có nằm trong số đó không? Hãy chia sẻ kinh nghiệm và thắc mắc của bạn.
Chú thích: Bài viết gốc, hình ảnh gốc, xin vui lòng liên hệ để xin phép sao chép.
