Biên tập: Mã Vĩnh Lan
Xem xét: Dương Bằng Bân
(Tần Tranh Nhan) Một số người có thể múa may trong giấc mơ của họ. Khi họ bước vào giai đoạn ngủ có nhiều giấc mơ (REM), trạng thái mơ như vậy thường báo hiệu các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn. Triệu chứng này được gọi là rối loạn hành vi ngủ REM (RBD). Nghiên cứu cho thấy, 80% những người có triệu chứng này sẽ phát triển thành một số bệnh thoái hóa thần kinh, chẳng hạn như bệnh Parkinson, chứng teo nhiều hệ thống và bệnh sa sút trí tuệ thể Lewy. Do đó, RBD không chỉ là một rối loạn giấc ngủ mà còn có thể là triệu chứng trước của bệnh Parkinson, mang lại cơ hội can thiệp cho việc phòng ngừa sớm bệnh Parkinson.
Hành vi mơ mộng là dấu hiệu cảnh báo bệnh Parkinson
Rối loạn hành vi ngủ REM đặc phát và các bệnh liên quan đến bệnh Parkinson có đặc điểm là mất đi tình trạng yếu cơ bình thường trong giấc ngủ REM và hành vi mơ mộng. Biểu hiện lâm sàng bao gồm phát ra âm thanh, như nói chuyện và la hét, các hành vi phức tạp có tính bạo lực, hung hãn trong lúc ngủ REM, cùng với những giấc mơ sống động, khó chịu và bạo lực, gây hại cho bệnh nhân hoặc người nằm cạnh. Có mối liên hệ giữa bệnh RBD và các bệnh thoái hóa thần kinh; quan sát cho thấy, trong số 29 bệnh nhân nam bị RBD đặc phát, 38% đã phát triển bệnh Parkinson sau 12.7±7.3 năm từ khi phát bệnh RBD. Trong 12 năm theo dõi, trong số 44 bệnh nhân RBD, 82% đã phát triển các bệnh thoái hóa thần kinh (16 trường hợp bệnh Parkinson, 14 trường hợp bệnh DLB, 1 trường hợp đa xơ cứng và 5 trường hợp rối loạn nhận thức nhẹ). Trong 93 bệnh nhân RBD đặc phát, có 28% xuất hiện các bệnh thoái hóa thần kinh. Nguy cơ ước tính về các bệnh thoái hóa thần kinh ở những người tham gia RBD là 17.7% sau 5 năm theo dõi, 40.6% sau 10 năm và 52.4% sau 12 năm. Hơn nữa, khi bao gồm cả rối loạn nhận thức nhẹ, nguy cơ các bệnh thoái hóa thần kinh ở bệnh nhân RBD là 33.1% sau 5 năm, 75.7% sau 10 năm và 90.9% sau 14 năm. Nguy cơ phát triển các bệnh thoái hóa thần kinh tăng lên theo thời gian theo dõi. Trong một nghiên cứu lâm sàng quy tụ 172 bệnh nhân có hoặc không có bệnh lý thần kinh, chẩn đoán thần kinh học cho thấy có bệnh thể Lewy (n= 77), bệnh thể Lewy kết hợp với AD (n=59), MSA (n=19), AD (n=6), liệt tiến triển trên nhân (n=2) và các trường hợp khác (n=9), cho thấy tỷ lệ bệnh synucleinopathies cao hơn (94%) trong các bệnh nhân RBD liên quan đến các bệnh thoái hóa thần kinh. Tóm lại, những nghiên cứu theo chiều dọc này cho thấy RBD đặc phát có nguy cơ lớn về sự phát triển synucleinopathies, đặc biệt là các bệnh liên quan đến thể Lewy, như bệnh Parkinson và bệnh DLB. Sự thiếu hụt RBD liên quan đến mẫu teo giống như bệnh Alzheimer trên hình ảnh cộng hưởng từ và tải gánh phospho tau gia tăng.
Do đó, RBD được coi là một bệnh tâm thần, đồng thời cũng được xem là một biểu hiện tiềm tàng của các bệnh thoái hóa thần kinh, việc nhận diện, ngăn chặn hoặc làm chậm quá trình phát triển của những người này thành bệnh nhân hội chứng Parkinson hoặc bệnh sa sút trí tuệ thể Lewy có ý nghĩa lớn.
Làm thế nào để nhận diện những người dễ bị bệnh Parkinson do hành vi mơ mộng?
Việc nhận diện các chỉ số bệnh lý thần kinh giai đoạn đầu trong bệnh nhân RBD chủ yếu dựa vào 4 tiêu chí:
1. Suy giảm chức năng nhận thức
. Bệnh nhân có sự suy giảm về sự chú ý, chức năng thực hiện và khả năng ghi nhớ ngôn ngữ, trong khi đó, các thang điểm của xét nghiệm trạng thái tinh thần và thang điểm đánh giá sa sút trí tuệ có thể cho thấy bình thường.
2.
Sóng não bất thường.
3. Giảm vận chuyển dopamin trong striatum.
4. Giảm chuyển hóa glucose trong não.
Rối loạn hành vi ngủ REM (RBD) không chỉ là một rối loạn giấc ngủ mà còn có thể là triệu chứng trước của bệnh Parkinson, cung cấp cơ hội can thiệp cho việc phòng ngừa sớm bệnh Parkinson. RBD có ảnh hưởng nhất định đến triệu chứng lâm sàng của bệnh Parkinson, các bác sĩ lâm sàng nên chú ý nhiều hơn đến những bệnh nhân Parkinson có RBD, can thiệp kịp thời vào RBD có thể cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân Parkinson, giảm bớt gánh nặng tài chính cho xã hội.
