Điều trị bằng chế độ ăn uống là cơ sở của điều trị lọc máu. Chế độ ăn uống hợp lý và thích hợp đóng vai trò rất quan trọng trong việc duy trì trạng thái dinh dưỡng, cân bằng nước và điện giải trong cơ thể, cũng như bảo vệ chức năng thận còn lại. Vậy, bệnh nhân lọc máu nên sắp xếp chế độ ăn hàng ngày như thế nào để không làm tình trạng bệnh trở nên nặng hơn? Hôm nay, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết.
Nguyên tắc chính trong chế độ ăn uống của bệnh nhân lọc máu là đảm bảo đủ protein, không thiếu năng lượng và vitamin, chú ý tránh tiêu thụ quá nhiều nước, đồng thời phòng ngừa các biến chứng như huyết áp cao, kali huyết cao và phosphate huyết cao.
Sự khác biệt giữa lọc máu thông thường và lọc màng bụng
Lọc máu thông thường sử dụng máy lọc máu để thay thế thận, loại bỏ độc tố và lượng nước dư thừa trong cơ thể, nhằm sửa chữa sự rối loạn nước và điện giải, cân bằng axit-bazơ, giảm triệu chứng lâm sàng và cứu sống. Lọc màng bụng sử dụng màng bụng của chính cơ thể như màng lọc, thông qua ống lọc màng bụng để đưa dung dịch lọc vào khoang bụng, giúp loại bỏ chất thải chuyển hóa và lượng nước dư thừa trong cơ thể.
Nguyên tắc cung cấp protein cho bệnh nhân lọc máu
Cơ thể có 8 loại axit amin thiết yếu không thể tự tổng hợp và cần được cung cấp từ thực phẩm. Theo lượng axit amin thiết yếu, protein trong thực phẩm có thể được chia thành hai loại sau.
(1) Protein chất lượng cao
Cơ thể có tỷ lệ sử dụng loại protein này cao, ít tạo ra chất thải chuyển hóa. Chúng chủ yếu được bổ sung từ trứng, sữa, thịt bò, gia cầm và cá.
(2) Protein không chất lượng cao
Chứa các loại axit amin thiết yếu không đầy đủ, tỷ lệ không hợp lý, tỷ lệ sử dụng tổng thể thấp và tăng gánh nặng cho lưu lượng máu qua thận, như ngũ cốc, rau củ và đậu. Lượng protein này không nên tiêu thụ quá nhiều.
Dựa vào trọng lượng lý tưởng, lượng protein khuyến nghị cho bệnh nhân lọc máu thông thường là 1.2 gram/(kg·ngày), trong khi bệnh nhân lọc màng bụng là 1.2-1.3 gram/(kg·ngày). Protein chất lượng cao nên chiếm 50% tổng lượng protein được tiêu thụ. Có thể bổ sung thêm chế phẩm α-ketoacid từ 0.075-0.120 gram/(kg·ngày).
Nguyên tắc cung cấp năng lượng cho bệnh nhân lọc máu
Lượng năng lượng hàng ngày lý tưởng cho bệnh nhân lọc máu (tính theo trọng lượng) là 147 kilojoule/kg. Đối với bệnh nhân trên 60 tuổi, có mức độ hoạt động thấp và tình trạng dinh dưỡng tốt, có thể giảm xuống còn 126 kilojoule/kg. Sau khi bắt đầu liệu pháp lọc máu duy trì, bệnh nhân cần tiêu thụ đủ năng lượng để tăng trọng lượng khô, từ đó cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng. Năng lượng chủ yếu đến từ gạo, bột mì và chất béo, chất béo cung cấp năng lượng gấp hơn 2 lần so với carbohydrates và protein. Nên sử dụng carbohydrates phức hợp làm chủ yếu và axit béo không bão hòa từ dầu thực vật làm nguồn năng lượng chính, tốt nhất là cùng tiêu thụ với thực phẩm giàu protein.
Nguyên tắc bổ sung vitamin cho bệnh nhân lọc máu
Bệnh nhân lọc máu cần tránh tiêu thụ quá nhiều vitamin tan trong dầu như vitamin A, vitamin E, và vitamin K, vì tiêu thụ quá mức sẽ tích tụ trong cơ thể. Tuy nhiên, do bị hạn chế thực phẩm, chức năng thận bị suy giảm dẫn đến thay đổi chuyển hóa và lọc máu duy trì kéo dài, bệnh nhân có thể gặp tình trạng thiếu hụt nhiều loại vitamin và khoáng chất, đặc biệt là các vitamin nhóm B và vitamin C tan trong nước. Trong trường hợp này, có thể bổ sung thông qua việc ăn rau củ tươi và trái cây, hoặc uống vitamin B1, B2, B6, vitamin C và axit folic.
Ngoài ra, bệnh nhân lọc máu cần chú ý trong việc uống nước, tiêu thụ kali, natri và photpho, luôn duy trì thói quen ăn uống đúng để có lợi cho sức khỏe.
