Với việc trẻ em sử dụng mắt nhiều hơn, việc sử dụng thiết bị điện tử ngày càng tăng, vấn đề cận thị cũng trở nên phổ biến hơn. Các cuộc khảo sát dịch tễ học ở nước ta cho thấy tỷ lệ cận thị ở học sinh tiểu học và trung học cơ sở ngày càng tăng theo từng năm, và có xu hướng trẻ hóa và nặng hơn. Tỷ lệ cận thị ở trẻ em từ 6 đến 18 tuổi khoảng 53,6%, trong đó tỷ lệ cận thị nặng ở học sinh lớp 12 lên đến 20%.
Khi độ cận thị của trẻ lớn hơn 600 độ, chiều dài trục mắt lớn hơn 26mm, trẻ đã bước vào giai đoạn cận thị nặng, và lúc này nếu cha mẹ chú ý sẽ có thể đã muộn.
Cận thị là không thể hồi phục, cận thị nặng không chỉ ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của trẻ mà còn đe dọa sức khỏe mắt cũng như sức khỏe toàn thân.
Sự hình thành cận thị nặng là kết quả của yếu tố di truyền và yếu tố môi trường tác động chung.
Yếu tố di truyền
Cận thị nặng có xu hướng di truyền rõ rệt. Các nghiên cứu liên quan cho thấy: trẻ em có cha mẹ bị cận thị có nguy cơ cận thị rõ rệt tăng cao, và có mối tương quan dương với độ cận thị của cha mẹ. Đối với cận thị nặng, đặc biệt là cận thị nặng khởi phát sớm và cận thị bệnh lý, tác động của yếu tố di truyền càng rõ ràng hơn.
Yếu tố môi trường
Mắt của trẻ em và thanh thiếu niên đang ở giai đoạn phát triển, chiều dài trục mắt sẽ dần dần dài ra khi cơ thể phát triển. Trong điều kiện bình thường, sự tăng trưởng chiều dài trục mắt sẽ kèm theo sự hoàn thiện thị lực. Nhưng nếu sự tăng trưởng này vượt quá giới hạn bình thường có thể phát triển thành cận thị quá sớm. Đồng thời, trẻ em đang trong giai đoạn học tập, việc sử dụng mắt trong khoảng cách gần, thời gian hoạt động ngoài trời không đủ, tư thế viết không đúng, dinh dưỡng không cân đối, thời gian sử dụng thiết bị điện tử quá lâu… đều có thể tăng tốc độ tiến triển cận thị, từ đó làm tăng nguy cơ cận thị nặng.
Tác hại của cận thị nặng
Nhiều cha mẹ và trẻ em nghĩ rằng cận thị nặng chỉ là “độ cao hơn một chút” hay “kính dày hơn một chút”, nhưng thực tế thì không phải như vậy. Cận thị nặng có thể phát triển thành cận thị bệnh lý, không chỉ làm chiều dài trục mắt tăng lên, mà còn làm mỏng thành mắt, và có thể gây ra thoái hóa hoàng điểm, tách võng mạc, cũng như xuất hiện đục thủy tinh thể và glaucom.
Đối với trẻ em bị cận thị nặng, điều này cũng hạn chế sự lựa chọn hoạt động thể chất của họ, như nhảy cầu, nhảy bungee, đạp xe địa hình,boxing… đều có thể làm tăng nguy cơ chấn thương mắt do va chạm mạnh, biến động áp lực mắt hoặc tác động bên ngoài.
Vì vậy, khi trẻ có biểu hiện biến chứng ở đáy mắt do cận thị nặng, như: nhìn mờ, nhìn biến dạng, có bóng đen di chuyển trước mắt, có cảm giác nhấp nháy, mất thị lực bên ngoài… cần phải kịp thời đi thăm khám.
Cách phòng và điều trị cận thị nặng
Từ khi còn nhỏ, trẻ em và thanh thiếu niên cần hình thành thói quen sử dụng mắt tốt để phòng ngừa cận thị. Đối với những trẻ đã bị cận thị hoặc có dấu hiệu cận thị, cần can thiệp và điều chỉnh kịp thời, tránh để độ cận thị tăng nhanh ảnh hưởng đến việc học tập và cuộc sống.
Cha mẹ cần kịp thời lập hồ sơ về độ khúc xạ cho trẻ, hồ sơ phát triển khúc xạ giống như “sổ ghi chép quá trình phát triển” của mắt trẻ, ghi lại chi tiết độ thị lực, tình trạng khúc xạ của trẻ ở các độ tuổi khác nhau. Bằng cách kiểm tra thị lực định kỳ để theo dõi các dữ liệu này, có thể kịp thời phát hiện xu hướng bất thường về thị lực và can thiệp sớm nhằm tránh một số bệnh mắt xảy ra.
Thực hiện bốn kiểm tra và một lập hồ sơ
Bảo vệ toàn bộ quá trình phòng ngừa cận thị cho trẻ em và thanh thiếu niên
Khi trẻ chưa bị cận thị, cần kiểm tra “dự trữ thị lực từ xa”, củng cố bức tường bảo vệ thị lực; Khi trẻ bắt đầu thấy mờ, kiểm tra “cận thị giả hay thật”, tránh việc cận thị giả phát triển thành cận thị thật; Sau khi được xác định cận thị, kiểm tra “nguy cơ cận thị nặng”, đề xuất kế hoạch phòng ngừa khoa học để tránh phát triển thành cận thị nặng; Những người bị cận thị nặng cần kiểm tra “biến chứng đáy mắt”, giữ vững tuyến phòng ngừa sức khỏe mắt. Bằng cách lập hồ sơ phát triển khúc xạ cho trẻ, theo dõi trạng thái mắt của trẻ một cách động, có thể thực hiện quản lý cận thị từ phòng ngừa đến kiểm soát một cách toàn diện.
Nguồn nội dung:
[1] Nhận thức đồng thuận của các chuyên gia phòng ngừa cận thị nặng (2023)
Thông tin y tế chỉ mang tính tham khảo, không được coi là cơ sở chẩn đoán.
