“Chồng hút thuốc 43 năm, vợ phát hiện đột biến gene mắc ung thư phổi” gây chú ý. Theo chương trình “Tiểu Ly giúp đỡ”, vào ngày 8 tháng 5, bà Zhang (bí danh) ở thành phố JiaoZuo, tỉnh Hà Nam liên tục ho và khó thở, đã đi khám bệnh viện và được chẩn đoán mắc ung thư phổi giai đoạn cuối.
“Thường ngày tôi không hút thuốc, không uống rượu, sinh hoạt quy luật, không ngờ lại bị chẩn đoán ung thư phổi giai đoạn cuối…”
Bác sĩ Liu Jie, phó trưởng khoa hô hấp tại Bệnh viện Ung Bướu tỉnh Hà Nam cho biết, theo phân tích về bệnh sử và thói quen sinh hoạt:
Bà Zhang có chồng là một người hút thuốc lâu năm, trong nhiều năm bà đã tiếp xúc với môi trường khói thuốc lá, bà rất nhạy cảm với những kích thích hóa học này, dẫn đến sự đột biến gene gây ra ung thư phổi. Người hút thuốc không chắc sẽ mắc ung thư phổi, nhưng những người xung quanh chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng.
Bác sĩ nhắc nhở, bà Zhang phải yêu cầu chồng bỏ thuốc, “nếu không, bà ấy rất khó hồi phục.”
Khói thuốc lá thụ động thực sự đáng sợ như thế nào?
Khói thuốc lá thụ động có đáng sợ hơn khói thuốc trực tiếp không?
Bác sĩ Yi Qian, chuyên gia khoa hô hấp và bệnh lý nặng tại Bệnh viện Nhân dân thành phố Lạc Sơn cho biết, khói mà người hút thuốc hít vào được gọi là “khói chính”, khói thoát ra từ đầu thuốc lá được gọi là “khói thải”.
“Khói thải” cộng với khói mà người hút thuốc thải ra chính là “khói thuốc thụ động”.
So với “khói chính”, “khói thải” do không cháy hoàn toàn sẽ khiến lượng carbon monoxide, nicotine, benzo(a)pyrene, nitrosamine cao hơn nhiều so với khói thuốc trực tiếp, đây cũng là lý do khiến khói thuốc ô nhiễm không khí, đặc biệt là không khí trong nhà.
Bác sĩ Xiao Dan, nhà nghiên cứu tại Bệnh viện Hữu nghị Trung-Nhật đã từng nói trong chương trình “Con đường sức khỏe” rằng, thành phần của khói thuốc thụ động khác với khói thuốc trực tiếp. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, có hơn 250 chất độc hại trong khói thuốc thụ động. Khói thuốc thụ động chứa nhiều hydrocarbon thơm đa vòng, nicotine và các nitrosamine đặc trưng của thuốc lá. Hơn nữa, không thiết bị làm mát hay thông khí nào có thể loại bỏ khói thuốc thụ động trong phòng.
Ngoài ra, 60%-80% chất gây ung thư trong khói thuốc thụ động sẽ bám dính lại trong phòng, theo thời gian trở thành khói thuốc ba.
Khói thuốc lá thụ động có thể gây tổn hại cho toàn bộ cơ thể:
1. Tổn thương não
Bác sĩ Yi Qian đã nói rằng, các chất độc hại như nicotine sẽ khiến các mạch máu não bị xơ cứng, ảnh hưởng đến chức năng não bộ. Đặc biệt là trẻ em, những trẻ thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc thụ động sẽ có sự phát triển trí tuệ chậm hơn một chút.
2. Tổn thương phổi
Bác sĩ Yi Qian cho biết, bị khói thuốc bao vây trong 15 phút mỗi ngày đã đủ để thuộc về tình trạng phơi nhiễm khói thuốc thụ động. Nếu thời gian kéo dài hơn một năm, thì mặc dù không hút thuốc, nguy cơ mắc ung thư phổi cũng sẽ tăng lên đáng kể.
3. Tổn thương tim
Tất cả các hình thức thuốc lá, bao gồm cả khói thuốc thụ động, đều dẫn đến viêm nhiễm, rối loạn chức năng nội mô, tình trạng huyết khối và kích hoạt hệ thần kinh giao cảm, nghiêm trọng gây hại cho sức khỏe tim mạch. Một nghiên cứu công bố năm 2020 trên tạp chí của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ cho thấy, trẻ em thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc thụ động có nguy cơ suy tim cao hơn khi trưởng thành.
4. Tổn thương dạ dày
Bác sĩ Ding Huizhen, chuyên gia khoa hô hấp tại Bệnh viện trực thuộc Đại học Dương Châu năm 2021 đã cho biết, nếu thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc thụ động, nicotine khi vào dạ dày có thể gây ra các vấn đề cho hệ thống tiêu hóa, đặc biệt là hút càng nhiều, niêm mạc dạ dày càng bị tổn thương, lâu dần sẽ làm tăng nguy cơ viêm dạ dày.
5. Tổn thương gan
Bác sĩ Ding Huizhen cho biết, gan là nơi giải độc quan trọng trong cơ thể, các chất độc hại trong khói thuốc thụ động khi vào cơ thể sẽ cần gan để giải độc. Nếu liên tục bị bao vây bởi khói thuốc thụ động, càng nhiều chất độc vào cơ thể, tốc độ trao đổi chất lipid sẽ chậm lại, gây gánh nặng lớn cho gan.
6. Tổn thương tai
Bác sĩ Ding Huizhen cho biết, những người thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc thụ động sẽ bị tổn thương thính giác đáng kể. Điều này chủ yếu là do các cơ quan trong cơ thể đều liên quan đến nhau, khi các chất độc hại trong thuốc lá vào cơ thể sẽ gây tổn thương màng nhĩ, lâu dần sẽ dễ dẫn đến giảm thính lực.
Khói thuốc ba thậm chí còn đáng sợ hơn
Ngoài việc trực tiếp tiếp xúc với “khói thuốc thụ động”, chúng ta còn có thể bị ảnh hưởng bởi “khói thuốc ba” ẩn mình.
“Khói thuốc ba” được định nghĩa là các chất còn sót lại từ khói thuốc sau khi hút thuốc theo thời gian, bám vào tóc, quần áo, tường, đồ nội thất, thảm, bụi bẩn, trong đó bao gồm các chất gây ung thư, và có khả năng ẩn giấu cao. Những chất ô nhiễm này không chỉ bám dính vào bề mặt đồ vật mà còn có thể được phát thải lại vào không khí, phản ứng với các chất ô nhiễm khác trong môi trường trong nhà để tạo thành các chất ô nhiễm thứ cấp.
Vì các chất còn sót lại từ “khói thuốc ba” thường không dễ phát hiện, nên mọi người rất ít nhận thức hoặc có biện pháp để loại bỏ chúng.
Ví dụ, có một người dùng đã đăng video dọn dẹp nhà vệ sinh, bề mặt tưởng chừng như sạch sẽ nhưng khi lau lại phát hiện đã bị vàng do khói thuốc.
Còn có người dùng khác đã giúp bố có tật hút thuốc dọn dẹp phòng, kết quả là rửa ra một chậu nước màu vàng nâu.
Vậy “khói thuốc ba” có thể ẩn giấu ở đâu? Nhà nghiên cứu Xiao Dan đã nhắc nhở trong cuộc phỏng vấn của Tân Hoa Xã rằng “khói thuốc ba” dễ ẩn giấu ở những nơi sau:
(1) Nội thất và đồ trang trí trong nhà.
(2) Quần áo và đồ chơi nhồi bông.
(3) Tường và trần nhà.
(4) Không khí trong nhà, nồng độ cao hơn trong môi trường khép kín.
(5) Đồ dùng cá nhân, ví dụ như điện thoại, ví, túi xách của người hút thuốc.
(6) Vùng phía bên trong ô tô như ghế, vô-lăng.
(7) Da và tóc con người.
Làm thế nào để giảm tác hại của thuốc lá?
Nếu trong nhà hoặc xung quanh có người hút thuốc, có cách nào để tránh tác hại của khói thuốc thụ động không?
1. Tốt nhất là bỏ thuốc ngay lập tức
Trong vòng 1-3 tháng sau khi bỏ thuốc có thể xuất hiện các triệu chứng thèm thuốc, đây là hiện tượng bình thường, nếu có thể áp dụng các phương pháp đúng đắn để giảm bớt cảm giác khó chịu này, thì sau giai đoạn này, cơ thể sẽ hồi phục sức khỏe nhanh chóng hơn. Có thể tìm kiếm sự giúp đỡ chuyên nghiệp để bỏ thuốc, chẳng hạn như đến phòng khám bỏ thuốc.
2. Không hút thuốc trong nhà
Nên cố gắng tránh hút thuốc trong nhà để hoàn toàn cắt đứt nguồn ô nhiễm khói thuốc trong phòng.
3. Thường xuyên thông gió
Có thể mở cửa sổ thông gió, bật quạt thông gió để nhanh chóng làm mới và bổ sung không khí trong phòng.
4. Thường xuyên dọn dẹp nhà cửa
Nếu nhà có người hút thuốc, sàn nhà, đồ nội thất, rèm cửa thường giữ lại khá nhiều khói thuốc và các chất độc hại. Thường xuyên dọn dẹp môi trường trong nhà hoặc bề mặt đồ vật có thể hiệu quả loại bỏ khói thuốc, bụi thuốc lá và các chất còn lại của khói thuốc ba.
5. Ăn nhiều rau củ tươi
Bác sĩ Yi Qian khuyên nên ăn nhiều rau củ tươi, đặc biệt là những loại rau củ giàu carotene và vitamin C, vì vitamin có chức năng chống oxy hóa, chẳng hạn như đu đủ, cà chua, cà rốt, bí ngô.
6. Uống nhiều nước và đổ mồ hôi
Bác sĩ Yi Qian khuyên nên uống nhiều nước, đi tiểu nhiều, tập thể dục nhiều, đổ mồ hôi nhiều để tăng tốc độ thải trừ các chất độc hại như nicotine trong cơ thể.
7. Thay quần áo và tắm thường xuyên
Bác sĩ Yi Qian nhắc nhở rằng nếu đã từng tiếp xúc với môi trường có thuốc lá, về nhà nên kịp thời thay quần áo và tắm rửa để tránh các chất độc hại từ thuốc lá còn sót lại.
