Đối với nhiều bệnh nhân suy thận, liệu pháp lọc máu là một phương pháp điều trị quan trọng, giúp loại bỏ độc tố và lượng dịch dư thừa trong cơ thể. Tuy nhiên, lần đầu tiên lọc máu thường khiến mọi người cảm thấy căng thẳng và lo lắng. Đừng lo! Dưới đây là một số thông tin cần chuẩn bị cho lần lọc máu đầu tiên, hy vọng có thể giúp bạn đối phó tốt hơn với quá trình này.
I. Chuẩn bị tâm lý
1. Hiểu rõ tác dụng và quá trình lọc máu
Lọc máu là một phương pháp điều trị thay thế chức năng thận, bao gồm lọc máu và lọc màng bụng. Lọc máu là quá trình đưa máu ra ngoài cơ thể qua máy, sau đó lọc bỏ độc tố và dịch dư thừa trước khi đưa trở lại cơ thể; trong khi đó, lọc màng bụng sử dụng màng bụng như một màng bán thấm, tiêm dung dịch lọc vào khoang bụng để loại bỏ độc tố. Hiểu rõ nguyên lý và quá trình lọc máu sẽ giúp giảm bớt nỗi sợ hãi và lo âu.
2. Đối mặt tích cực với bệnh tật
Đối mặt với lọc máu, bệnh nhân có thể cảm thấy thất vọng và không có khả năng, đây là phản ứng cảm xúc bình thường. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải đối mặt tích cực với bệnh tật, giữ tâm trạng lạc quan. Bạn có thể giao tiếp thường xuyên với bác sĩ, y tá, gia đình và bạn bè, chia sẻ cảm xúc và tìm kiếm sự hỗ trợ và khích lệ từ họ. Đồng thời, bạn cũng có thể tham gia một số hoạt động giao lưu với những người bạn thận, trao đổi kinh nghiệm và khích lệ nhau.
II. Chuẩn bị về thể chất
1. Thiết lập đường vào tĩnh mạch
Đối với bệnh nhân lọc máu, việc thiết lập một đường vào tĩnh mạch ổn định là chìa khóa thành công của quá trình lọc. Có ba loại đường vào tĩnh mạch chính: fistula động tĩnh mạch tự thân, mạch nhân tạo và catheter tĩnh mạch trung tâm. Fistula động tĩnh mạch tự thân là lựa chọn hàng đầu, cần được phẫu thuật trước để thiết lập, thường mất khoảng 4-6 tuần để trưởng thành và sử dụng. Mạch nhân tạo được áp dụng cho bệnh nhân có điều kiện mạch máu không tốt cũng cần phẫu thuật trước. Catheter tĩnh mạch trung tâm là một đường vào tĩnh mạch tạm thời hoặc kéo dài, áp dụng cho lọc máu khẩn cấp hoặc không thể thiết lập fistula động tĩnh mạch tự thân.
2. Thực hiện các xét nghiệm liên quan
Trước khi bắt đầu lọc máu, cần thực hiện một loạt xét nghiệm để đánh giá tình trạng sức khỏe và xác định kế hoạch lọc. Các xét nghiệm này bao gồm xét nghiệm máu toàn bộ, sinh hoá máu, chức năng đông máu, dấu hiệu bệnh truyền nhiễm (như viêm gan B, viêm gan C, HIV…), điện tâm đồ, siêu âm tim và nhiều hơn nữa. Thông qua các xét nghiệm này, bác sĩ có thể hiểu được mức độ thiếu máu, tình trạng cân bằng điện giải, chức năng đông máu có bình thường hay không, có nguy cơ mắc bệnh truyền nhiễm hay không và tình trạng chức năng tim, từ đó lập kế hoạch lọc máu phù hợp.
3. Điều chỉnh chế độ ăn uống và thuốc
Trước khi lọc máu, bệnh nhân cần điều chỉnh chế độ ăn uống, kiểm soát lượng nước và điện giải. Tránh ăn thực phẩm nhiều kali và phospho như chuối, cam, hạt khô, để phòng ngừa tình trạng tăng kali trong máu và tăng phospho trong máu. Đồng thời, cần hạn chế nước uống, tránh làm nặng thêm tình trạng phù nề. Bệnh nhân cũng cần điều chỉnh các loại thuốc đang sử dụng theo lời khuyên của bác sĩ, như thuốc hạ huyết áp, thuốc hạ đường huyết… để tránh tình trạng huyết áp thấp hoặc đường huyết thấp trong quá trình lọc máu.
III. Chuẩn bị vật dụng
1. Vật dụng cá nhân
Chuẩn bị một số vật dụng cá nhân như quần áo thoải mái, dép, khăn tắm, bàn chải đánh răng, kem đánh răng… Trong quá trình lọc máu, có thể ra mồ hôi nên cần chuẩn bị quần áo sạch để thay. Đồng thời, cũng nên chuẩn bị một số đồ ăn nhẹ hoặc đồ uống để bổ sung năng lượng trong trường hợp xuất hiện hạ đường máu.
2. Tài liệu y tế
Mang theo hồ sơ y tế như hồ sơ bệnh án, báo cáo xét nghiệm, phiếu xét nghiệm để bác sĩ hiểu tình hình bệnh. Nếu đang sử dụng thuốc, hãy mang theo các thuốc và tờ hướng dẫn sử dụng thuốc để bác sĩ có thể xem cách dùng và liều lượng của thuốc. Ngoài ra, cũng cần chuẩn bị thẻ bảo hiểm y tế, thẻ căn cước hoặc các giấy tờ liên quan khác.
IV. Chuẩn bị vào ngày lọc máu
1. Chế độ ăn uống trước khi lọc
Vào buổi sáng ngày lọc, có thể ăn một số thực phẩm nhẹ, dễ tiêu hóa như bánh mì, cháo… và tránh ăn quá nhiều hoặc thực phẩm quá béo. Đồng thời, cần chú ý kiểm soát lượng nước uống, tránh uống nhiều nước trước khi lọc để không làm nặng thêm tình trạng phù nề và gánh nặng cho tim.
2. Vệ sinh cá nhân trước khi lọc
Trước khi lọc máu, cần giữ cơ thể sạch sẽ, tắm rửa hoặc lau người, thay quần áo sạch. Đặc biệt chú ý vệ sinh vùng vào tĩnh mạch để tránh nhiễm trùng. Nếu sử dụng catheter tĩnh mạch trung tâm, cần chú ý đến tình trạng cố định của catheter, tránh tình trạng ống bị lệch hoặc rời.
3. Thư giãn trước khi lọc
Trước khi lọc máu, cố gắng thư giãn, tránh căng thẳng và lo âu. Bạn có thể thông qua việc thở sâu, nghe nhạc để giảm bớt căng thẳng. Khi đến trung tâm lọc máu, hãy tích cực hợp tác với nhân viên y tế, thực hiện theo yêu cầu trong công tác chuẩn bị trước khi lọc, như đo huyết áp, cân nặng…
V. Lưu ý sau khi lọc
1. Theo dõi tình trạng cơ thể
Sau khi lọc máu, cần theo dõi tình trạng cơ thể như huyết áp, nhịp tim, nhịp thở có bình thường hay không, có triệu chứng chóng mặt, mệt mỏi, buồn nôn, nôn mửa hay không. Nếu xuất hiện tình trạng bất thường, nên kịp thời thông báo cho nhân viên y tế.
2. Chăm sóc đường vào tĩnh mạch
Sau khi lọc máu, cần chú ý chăm sóc đường vào tĩnh mạch, tránh cánh tay bên có fistula bị sử dụng quá mức, bị chèn ép hoặc tiếp xúc với nước, giữ cho cánh tay bên có fistula sạch sẽ và khô ráo. Nếu sử dụng catheter tĩnh mạch trung tâm, cần chú ý đến tình trạng cố định của catheter, tránh tình trạng catheter bị rời hoặc nhiễm trùng.
3. Chế độ ăn uống và nghỉ ngơi hợp lý
Sau khi lọc máu, cần chú ý chế độ ăn uống hợp lý, bổ sung đủ năng lượng và dinh dưỡng nhưng cũng cần tránh ăn quá nhiều. Đồng thời, cần chú ý nghỉ ngơi, tránh bị mệt mỏi quá mức, duy trì thói quen sống tốt.
Lần đầu tiên lọc máu có thể khiến bạn cảm thấy căng thẳng và lo lắng, nhưng với việc chuẩn bị tâm lý, thể chất, vật dụng và các lưu ý sau khi lọc, bạn có thể đối phó tốt hơn với quá trình lọc. Bệnh nhân cần tích cực hợp tác với nhân viên y tế, giữ tâm trạng lạc quan, tin rằng bạn có thể vượt qua giai đoạn lọc máu này. Đồng thời, cũng cần nâng cao khả năng tự quản lý, chế độ ăn uống hợp lý, sinh hoạt đều đặn, thăm khám định kỳ để cải thiện chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ.
