Bệnh viện Tổng hợp Quản lý Dầu khí phía Bắc Trung Quốc – Tiền Hồng
Cảm cúm, sốt, đau họng? Nhiều người ngay lập tức nghĩ đến việc “uống thuốc kháng viêm”. Nhưng không biết rằng hành động này có thể đang âm thầm nuôi dưỡng kẻ thù chết người trong tương lai – vi khuẩn kháng thuốc. Kháng sinh, vũ khí mạnh mẽ của nhân loại chống lại các nhiễm trùng do vi khuẩn, chỉ có thể trở thành vị cứu tinh khi được sử dụng một cách khoa học, nếu không, nó có thể trở thành nguồn gốc của thảm họa.
(1) Nguyên lý cứu sống: Những “chiến sĩ đặc nhiệm” nhắm vào vi khuẩn Trước hết, cần phải làm rõ: Kháng sinh không phải là “thuốc kháng viêm toàn năng”. Chúng giống như một “đội quân đặc nhiệm” được đào tạo chuyên nghiệp, nhắm mục tiêu vào “kẻ thù” là vi khuẩn. Chúng có thể nhắm vào những “điểm yếu” đặc trưng của vi khuẩn:
1) Phá huỷ “cổng thành” (màng tế bào): Các loại thuốc như penicillin có thể làm cho vi khuẩn mất đi lớp vỏ bảo vệ chắc chắn.
2) Can thiệp vào “nhà máy vũ khí” (sự tổng hợp protein): Các loại thuốc như erythromycin có thể ngăn chặn protein cần thiết cho sự sống sót của vi khuẩn.
3) Cắt đứt “chuỗi thông tin” (sao chép axit nucleic): Một số loại thuốc có thể cản trở vi khuẩn sao chép vật chất di truyền, khiến chúng không thể sinh sản.
Điểm quan trọng ở đây:
Cơ chế tấn công này hoàn toàn vô hiệu với “virus”
! Tuy nhiên, hầu hết các bệnh đường hô hấp mà chúng ta quen thuộc, như cảm cúm, cúm hay COVID, đều do virus gây ra. Cấu trúc và cách sinh tồn của virus hoàn toàn khác với vi khuẩn. Sử dụng kháng sinh để đối phó với virus không chỉ vô ích, mà còn có thể gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng.
(2) Cạm bẫy lạm dụng: Khi chúng ta sử dụng kháng sinh sai địa điểm (như chữa cảm cúm), hoặc không dùng đủ liệu trình theo chỉ định của bác sĩ, hậu quả sẽ nghiêm trọng hơn nhiều so với tưởng tượng. Điều đó giống như tự tay nuôi dưỡng một “kẻ thù siêu mạnh”.
1. Kháng sinh đến: Các loại thuốc tiêu diệt hoặc ức chế một lượng lớn vi khuẩn nhạy cảm với thuốc.
2. “Kẻ mạnh” sống sót: Nhưng luôn có một số ít vi khuẩn, tự nhiên hoặc do đột biến, có “áo giáp” chống lại loại kháng sinh này (gen kháng thuốc), may mắn sống sót.
3. Mở rộng và “truyền lại quyền lực”: Những vi khuẩn kháng thuốc sống sót bắt đầu sinh sản một cách điên cuồng, điều đáng sợ hơn là chúng có thể truyền “bí quyết kháng thuốc” (gen kháng thuốc) cho các vi khuẩn khác, thậm chí các loài vi khuẩn khác nhau!
4. “Siêu vi khuẩn” ra đời: Sau nhiều vòng lạm dụng kháng sinh và sàng lọc vi khuẩn kháng thuốc, cuối cùng có thể xuất hiện “siêu vi khuẩn” chống lại nhiều loại, thậm chí tất cả các kháng sinh thông dụng.
Điều này không phải là lời nói đùa: Số người chết do nhiễm khuẩn kháng thuốc trên toàn cầu hàng năm gây sốc, nhiều nhiễm trùng bình thường trở nên không có thuốc chữa. Các chuyên gia cảnh báo, nếu xu hướng lạm dụng này không được kiềm chế, số người chết do nhiễm khuẩn kháng thuốc trong tương lai có thể vượt qua cả ung thư. Chi phí điều trị sẽ trở nên cực kỳ đắt đỏ, thậm chí có thể khiến y học hiện đại lùi bước trở về “thời đại không có kháng sinh”.
(3) Làm thế nào để kháng sinh trở thành “vị cứu tinh” thực sự?
Giữ cho kháng sinh, “vũ khí cứu mạng”, luôn sắc bén là rất quan trọng, và điều này phụ thuộc vào cách sử dụng khoa học của mỗi chúng ta:
1. Không tự kê đơn: Sốt, ho, sổ mũi? Đừng tự chẩn đoán xem có phải nhiễm vi khuẩn hay không, và đừng tự mình mua kháng sinh để uống. Hãy chắc chắn đi khám bác sĩ! Chỉ có bác sĩ mới có thể xác định liệu đó là virus hay vi khuẩn qua kiểm tra (đôi khi cần làm xét nghiệm). Đừng tự mình làm bác sĩ, đó là tự bảo vệ bản thân.
2. Tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định của bác sĩ: Nếu bác sĩ chẩn đoán là nhiễm vi khuẩn và kê đơn kháng sinh, phải tuân thủ nghiêm ngặt! Thực hiện đúng theo thời gian, liều lượng và sử dụng đủ liệu trình! Không được tự ý ngừng thuốc khi cảm thấy khá hơn. Điều này rất nguy hiểm! Số vi khuẩn còn sót lại thường là “quân tinh nhuệ kháng thuốc”, chúng sẽ quay trở lại, khó trị hơn lần trước, và có thể lây lan kháng thuốc cho các vi khuẩn khác.
3. Không chia sẻ, không tích trữ thuốc: Kháng sinh còn lại từ lần bệnh trước rất có thể không còn hiệu quả cho lần này! Mỗi loại kháng sinh đều nhắm vào các loại vi khuẩn khác nhau, giống như chìa khóa phù hợp với ổ khóa. Chia thuốc cho người khác hoặc để dành cho lần sau không những vô dụng mà còn giúp vi khuẩn “tập luyện”, gia tăng sự kháng thuốc.
4. Phân biệt “thuốc kháng viêm” và “kháng khuẩn”: Khái niệm “thuốc kháng viêm” thường bị nhầm lẫn. Ibuprofen, aspirin là thuốc giảm đau, hạ sốt và kháng viêm, nhằm chống lại phản ứng viêm (đỏ, sưng, nóng, đau). Kháng sinh chuyên diệt khuẩn hoặc ức chế vi khuẩn. Các viêm thông thường (như sưng do bong gân) thường không cần dùng kháng sinh.
(4) Kết luận: Bảo vệ tương lai chung
Chuyên gia bệnh hô hấp nổi tiếng, viện sĩ Trọng Nam Sơn, đã nhiều lần nhấn mạnh: “Quản lý hợp lý kháng sinh không phải là hạn chế sử dụng, mà là để bảo vệ hiệu quả của kháng sinh.” Mỗi lần chúng ta sử dụng kháng sinh một cách khoa học, đều là đang bảo vệ nguồn tài nguyên y tế quý giá cho thế hệ sau. Nếu sử dụng kháng sinh đúng cách, nó là vị cứu tinh vượt qua bóng ma bệnh tật; nếu lạm dụng, nó sẽ mở ra hộp Pandora thảm họa siêu vi khuẩn. Bảo vệ kháng sinh chính là bảo vệ mạng sống của mỗi người chúng ta.
