Trong đời sống hàng ngày, chúng ta thường nghe những người trung niên và cao tuổi xung quanh phàn nàn về việc nhìn thấy ngày càng khó khăn, có người nói chữ nhỏ ở gần mờ, có người lại thấy mọi thứ như bị lớp sương mù che phủ. Những tình huống này có thể do lão thị gây ra hoặc có thể là dấu hiệu của đục thủy tinh thể. Vậy lão thị và đục thủy tinh thể có mối quan hệ gì với nhau?
Lão thị: Sự “lão hóa tự nhiên” của mắt
Lão thị, trong y học gọi là presbyopia, là một hiện tượng sinh lý xuất hiện theo độ tuổi. Bình thường, trong mắt chúng ta có một thể thủy tinh giống như ống kính máy ảnh, nó có tính đàn hồi và tự động điều chỉnh hình dạng để phù hợp với nhu cầu nhìn xa nhìn gần. Tuy nhiên, khi tuổi càng cao, thể thủy tinh dần dần cứng lại, độ đàn hồi giảm và khả năng điều tiết của cơ ciliary cũng yếu đi. Giống như ống kính máy ảnh đã lão hóa, không còn khả năng zoom linh hoạt. Lúc này, khi nhìn các vật ở gần, mắt khó có thể lấy nét chính xác trên võng mạc, dẫn đến việc chữ viết, đồ vật ở gần trở nên mờ, cần phải đưa ra xa một chút mới nhìn rõ. Thông thường, khoảng 40 tuổi, người ta có thể bắt đầu thấy triệu chứng của lão thị, và mức độ lão thị sẽ ngày càng tăng theo tuổi tác.
Đục thủy tinh thể: Từ trong suốt đến mờ đục
Đục thủy tinh thể là một loại bệnh về mắt mà trong đó thể thủy tinh bị mờ đục. Thể thủy tinh ban đầu giống như một tấm kính trong suốt, ánh sáng có thể xuyên qua mà không bị cản trở, tạo ra hình ảnh rõ nét trên võng mạc.
Nhưng khi có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến chuyển hóa của thể thủy tinh, protein trong thể thủy tinh sẽ bị biến đổi, dần dần trở nên mờ đục, giống như kính bị bao phủ bởi một lớp bẩn dày, ánh sáng khó có thể xuyên qua bình thường, dẫn đến sự suy giảm thị lực.
Giám đốc Bệnh viện Mắt Aier thuộc Đại học Thiên Tân cho biết, nguyên nhân gây ra đục thủy tinh thể rất nhiều, trong đó tuổi tác là yếu tố phổ biến nhất. Ngoài ra, tiếp xúc lâu dài với tia UV, chấn thương mắt, một số bệnh toàn thân (như tiểu đường) và việc sử dụng một số loại thuốc trong thời gian dài cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc đục thủy tinh thể. Sự suy giảm thị lực ở bệnh nhân đục thủy tinh thể là một quá trình dần dần, trong giai đoạn đầu có thể chỉ cảm thấy thị lực hơi mờ mà không ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống hàng ngày, nhưng khi bệnh tiến triển, thị lực càng lúc càng kém, nghiêm trọng nhất có thể dẫn đến mù lòa.
Sự liên quan giữa hai hiện tượng: “Tương đồng và khác biệt” dưới mối liên hệ của độ tuổi
Liên quan đến độ tuổi: Lão thị và đục thủy tinh thể đều có mối quan hệ chặt chẽ với độ tuổi. Khi bước vào tuổi trung niên, các cơ quan trong cơ thể bắt đầu quá trình lão hóa dần dần, mắt cũng không phải là ngoại lệ. Sự lão hóa của thể thủy tinh đóng một vai trò quan trọng trong sự phát sinh và phát triển của cả lão thị và đục thủy tinh thể. Với sự gia tăng độ tuổi, thể thủy tinh lại giảm độ đàn hồi gây ra lão thị, trong khi cũng có thể do chuyển hóa bất thường mà dẫn đến trạng thái mờ đục, gây ra đục thủy tinh thể. Do đó, trong nhóm người trung niên và cao tuổi, lão thị và đục thủy tinh thể thường xuất hiện song song.
Sự khác biệt trong biểu hiện triệu chứng: Mặc dù cả hai đều có biểu hiện giảm thị lực nhưng đặc điểm lại khác nhau. Lão thị chủ yếu biểu hiện bằng việc nhìn gần khó khăn, còn việc nhìn xa lại tương đối rõ ràng, nhờ vào việc đeo kính lão có thể cải thiện hiệu quả thị lực. Ngược lại, sự giảm thị lực do đục thủy tinh thể là toàn diện, không chỉ nhìn xa mà ngay cả nhìn gần cũng trở nên mờ, và kính lão không thể cải thiện được. Hơn nữa, bệnh nhân đục thủy tinh thể có thể gặp phải các triệu chứng khác như nhìn đôi, chói sáng, thay đổi sắc giác, những triệu chứng này thường không xuất hiện ở người chỉ bị lão thị.
Tác động qua lại: Khi một người vừa có lão thị vừa mắc đục thủy tinh thể, tình hình sẽ trở nên phức tạp hơn. Thể thủy tinh bị mờ do đục có thể làm thay đổi trạng thái khúc xạ của mắt, khiến độ lão thị thay đổi. Ví dụ, bệnh nhân đang đeo kính lão phù hợp có thể phát hiện rằng khi nhìn gần, độ kính không còn đúng nữa. Đồng thời, sự suy giảm thị lực do đục thủy tinh thể có thể che phủ triệu chứng của lão thị, khiến bệnh nhân không nhận ra sự tồn tại của lão thị.
Dù lão thị và đục thủy tinh thể có mối liên hệ, nhưng về bản chất, chúng lại là hai vấn đề khác nhau của mắt. Hiểu mối quan hệ giữa chúng sẽ giúp những người trung niên và cao tuổi nhận thức tốt hơn về tình trạng mắt của mình, kịp thời phát hiện vấn đề và tìm kiếm điều trị chuyên nghiệp, bảo vệ sức khỏe thị lực của bản thân.
