Thừa cân và béo phì có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, dẫn đến một loạt các bệnh, như cao huyết áp, tiểu đường, bệnh tim mạch và mạch não, bệnh gan nhiễm mỡ, v.v. Ngày càng nhiều nghiên cứu cho thấy một số loại ung thư cũng có mối liên quan nhất định đến béo phì.
Khi tuổi thọ trung bình của người dân nước ta ngày càng tăng, gánh nặng các bệnh mãn tính và ung thư ác tính ngày càng gia tăng, việc tiến hành quản lý trọng lượng liên tục sẽ tạo nền tảng tốt cho việc phòng ngừa các bệnh liên quan.
▉
Béo phì được định nghĩa như thế nào?
Theo các tiêu chuẩn phân loại quốc tế và đặc điểm của người dân Châu Á, cũng như sự đồng thuận của nhóm chuyên gia trong nước, BMI được sử dụng làm tiêu chuẩn chung để đánh giá tình trạng béo phì toàn thân, công thức tính BMI = Trọng lượng (kg) / Chiều cao bình phương (m²):
BMI trong khoảng 28.0-32.5 kg/m² được xem là béo phì nhẹ;
BMI trong khoảng 32.5-37.5 kg/m² được xem là béo phì vừa;
BMI trong khoảng 37.5-50 kg/m² được xem là béo phì nặng;
BMI vượt quá 50 kg/m² được xem là béo phì cực nặng.
Ngoài ra, vòng bụng ở nam giới ≥90 cm, vòng bụng ở nữ giới ≥85 cm cũng được chẩn đoán là béo phì trung tâm.
▉
Béo phì là một trong những yếu tố nguy cơ rõ ràng của ung thư
1. Béo phì gây suy giảm chức năng miễn dịch: Nghiên cứu của nhóm Ryan M. Teague thuộc Đại học Saint Louis, Mỹ, phát hiện ra rằng béo phì có thể gây ra sự suy giảm chức năng miễn dịch của tế bào T CD8+, từ đó làm giảm khả năng giám sát miễn dịch của cơ thể đối với khối u, tăng nguy cơ mắc ung thư.
2. Béo phì gây rối loạn chuyển hóa viêm: Tích tụ mỡ trong cơ thể có thể gây thiếu oxy tại các mô cục bộ, dẫn đến sự tiết số lượng lớn các yếu tố viêm như interleukin-6 (IL-6), yếu tố hoại tử khối u-α (TNF-α), từ đó thúc đẩy sự hình thành và phát triển của khối u.
3. Béo phì gây mất cân bằng hormone liên quan: Béo phì là một bệnh lý chuyển hóa, thường đi kèm với rối loạn tiết hormone, trong đó lượng estrogen, testosterone và insulin dư thừa có thể làm tăng nguy cơ ung thư vú, ung thư nội mạc tử cung và ung thư tụy.
▉
Những người béo phì cần cảnh giác với những loại ung thư này
Năm 2023, một nghiên cứu được công bố trên Nature Communications đã thực hiện theo dõi 2,645 triệu người dân từ 40 tuổi trở lên và không có tiền sử ung thư trong suốt 9 năm, kết quả cuối cùng có 225,000 người (9%) được chẩn đoán mắc ung thư. Nghiên cứu sâu hơn cho thấy, thời gian thừa cân và béo phì kéo dài ở người trưởng thành càng lâu và mức độ càng nghiêm trọng, thì nguy cơ mắc 18 loại ung thư có liên quan càng cao, bao gồm: ung thư tử cung, ung thư thận, ung thư túi mật và đường mật, đa u tủy xương, bệnh bạch cầu, ung thư vú sau mãn kinh, ung thư đại trực tràng, ung thư gan, ung thư tuyến giáp, ung thư não và hệ thống thần kinh trung ương, ung thư đầu và cổ ở những người không hút thuốc, ung thư bàng quang, ung thư buồng trứng, lymphoma không Hodgkin, ung thư hắc tố ác tính, ung thư tuyến tiền liệt, ung thư tụy và ung thư dạ dày.
▉
Người béo phì nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa ung thư như thế nào?
Quản lý chế độ ăn uống
Kiểm soát calo: Khuyến cáo tổng lượng calo hàng ngày là 25-30 kcal/kg.
Tối ưu hóa cấu trúc chế độ ăn: Giảm thịt đỏ, thịt chế biến sẵn, tăng cường rau củ quả, ngũ cốc, sản phẩm từ đậu, chú ý các thực phẩm có hàm lượng calo cao như trà sữa, khoai tây chiên, đồ uống có đường.
Quản lý thể dục
Giảm thời gian ngồi yên, bắt đầu từ các bài tập thể dục nhẹ nhàng, tăng dần cường độ, thực hiện từ 30-60 phút mỗi ngày với các bài tập aerobic (như đi bộ nhanh, bơi lội, v.v.), chú ý bảo vệ khớp.
Điều chỉnh thói quen sinh hoạt
Tránh thức khuya, giảm thiểu rối loạn nhịp sinh học ảnh hưởng đến chuyển hóa gan và khả năng miễn dịch của cơ thể.
Sàng lọc sớm
Đối với các loại ung thư có mối liên quan cao đến béo phì, thực hiện kiểm tra nội soi dạ dày (ung thư đại trực tràng, ung thư dạ dày), siêu âm gan (ung thư gan), siêu âm vú và chụp nhũ ảnh (ung thư vú), siêu âm tử cung (ung thư nội mạc tử cung) định kỳ.
Can thiệp y tế
Nếu cần thiết, qua đánh giá chuyên môn, có thể xem xét điều trị bằng thuốc giảm cân hoặc phẫu thuật.
Béo phì là một yếu tố gây ung thư có thể kiểm soát,
can thiệp lối sống là bước đầu tiên quan trọng để phòng ngừa ung thư,
hãy bắt đầu từ hôm nay,
tập trung vào trọng lượng, xa lánh ung thư!
(Tác giả: Trung tâm Phòng chống Ung thư, Đại học Trung Sơn, Liao Yuting)
