Bệnh nhân đang điều trị lọc máu cần chú ý đến chế độ ăn uống, không chỉ giới hạn protein mà còn phải xác định lượng năng lượng hàng ngày và bổ sung vitamin. Nước uống, lượng kali, natri, và phốt pho cũng rất quan trọng. Hôm nay, chúng ta sẽ tìm hiểu những điều mà bệnh nhân lọc máu cần chú ý trong các khía cạnh này.
Bệnh nhân lọc máu nên uống nước như thế nào?
Khi bệnh nhân không có triệu chứng phù nề hoặc huyết áp cao, và lượng nước tiểu hàng ngày lớn hơn 1500 mililit, lượng nước uống hầu như không bị giới hạn, miễn là tăng cân trong thời gian giữa các lần lọc máu không vượt quá 5% trọng lượng cơ thể khô. Lượng nước uống của bệnh nhân lọc máu duy trì nên bằng lượng nước tiểu hôm trước cộng với 500-800 mililit cho sự mất nước không rõ ràng. Ngoài ra, thực phẩm cũng chứa nước, vì vậy không thể bỏ qua.
Mẹo kiểm soát nước: (1) Cháo, trái cây, thực phẩm đóng hộp chứa nhiều nước, không nên ăn quá nhiều; (2) Không ăn quá mặn; (3) Chế độ ăn nhẹ, cố gắng tự nấu ăn và hạn chế sử dụng bột ngọt; (4) Bệnh nhân có lượng nước tiểu ít thì nên tránh ăn cháo và súp.
Mẹo tiết kiệm nước: Chia đều lượng nước có thể uống trong một ngày, cho vào bình có thước đo hoặc trộn một phần nước với nước chanh và đông đá thành đá, khi khát thì ngậm trong miệng cho đá tan từ từ. Khi hơi khát, có thể dùng bông gòn làm ẩm môi hoặc súc miệng, khi thực sự khát thì uống từng ngụm nhỏ.
Nguyên tắc ăn kiêng hạn chế kali cho bệnh nhân lọc máu
Lượng kali trong chế độ ăn uống phụ thuộc vào lượng nước tiểu và mức kali trong máu. Nếu có nước tiểu thì kali được bài tiết, khi lượng nước tiểu trên 500 mililit, kali thường không bị giới hạn hoặc hơi hạn chế; đối với bệnh nhân lọc máu không có nước tiểu, lượng cung cấp kali hàng ngày thấp hơn 2 gram, đặc biệt là với bệnh nhân có bệnh thận do tiểu đường; bệnh nhân lọc màng bụng không có nước tiểu có lượng cung cấp kali hàng ngày từ 3-4 gram.
Kali chủ yếu tập trung trong vỏ ngũ cốc, vỏ trái cây và thịt, và kali thường dễ tan trong nước, vì vậy nước dùng đậm đặc, nước trái cây, nước dùng thịt đều chứa lượng kali đáng kể, do đó có thể áp dụng các phương pháp sau để giảm lượng kali tiêu thụ.
1. Rau củ
Chần rau qua nước sôi rồi vớt ra, xào với một ít dầu hoặc trộn với dầu, tránh ăn nước rau và rau sống.
2. Trái cây
Tránh ăn các loại trái cây giàu kali như kiwi, dưa lưới, dâu tây, táo, chuối.
3. Thịt
Không ăn các loại súp đậm đặc và nước sốt thịt.
4. Đồ uống
Tránh uống cà phê, trà, nước thể thao.
5. Gia vị
Không sử dụng muối thấp natri chứa muối kali thay thế natri, muối ngon và nước tương không muối.
6. Khác
Các loại hạt, sô cô la, nước sốt cà chua, trái cây khô và canh thuốc đông đều chứa lượng kali cao, nên tránh tiêu thụ.
Nguyên tắc ăn kiêng hạn chế natri cho bệnh nhân lọc máu
Khi bệnh nhân ít hoặc không có nước tiểu, kèm theo phù nề, huyết áp cao hoặc bệnh tim sung huyết, cần kết hợp với chế độ ăn kiêng hạn chế natri. Chế độ ăn kiêng này nên tránh thực phẩm chế biến, như thực phẩm muối, thực phẩm đóng hộp, và sử dụng cẩn thận nước tương, giấm đen, bột ngọt, bột gà, tương ớt, tương đậu, và chỉ sử dụng muối thấp natri và nước tương không muối. Có thể sử dụng đường, giấm trắng, rượu, hạt tiêu, năm gia vị, hồi, nước chanh, rau mùi, hành, gừng, tỏi và các loại gia vị khác để tăng hương vị món ăn nhưng cũng cần tránh hạn chế quá mức lượng natri để phòng ngừa hạ natri máu.
Nguyên tắc ăn kiêng hạn chế phốt pho cho bệnh nhân lọc máu
Bệnh nhân suy thận mạn tính dễ mắc chứng tăng phốt pho trong máu. Việc điều trị suy thận mạn tính thứ phát do cường giáp trạng liên quan đến kiểm soát chuyển hóa phốt pho, trong đó một yếu tố quan trọng là tích cực hạn chế lượng phốt pho trong chế độ ăn uống.
Tóm lại, để bệnh nhân lọc máu có sức khỏe tốt hơn, bên cạnh việc điều trị lọc máu, cần tuân thủ chế độ ăn uống nghiêm ngặt, chỉ có như vậy mới đạt được hiệu quả điều trị tốt hơn, nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân lọc máu.
