Một nam giới 23 tuổi đã phát hiện ra sự bất thường trong xét nghiệm nước tiểu trong quá trình kiểm tra sức khỏe, với hồng cầu trong nước tiểu 2+ và protein +, nhưng không cảm thấy bất kỳ khó chịu nào. Sau đó, anh ta đã nhiều lần kiểm tra lại nước tiểu và hồng cầu trong nước tiểu luôn dương tính. Để xác định rõ hơn chẩn đoán, anh ta đã làm sinh thiết thận, phát hiện có sự lắng đọng IgA nhiều trong vùng màng cầu thận, tổn thương thận nhẹ và được chẩn đoán mắc bệnh thận IgA. Vậy bệnh thận IgA là gì?
IgA là gì? IgA là một loại immunoglobulin A, trong huyết thanh của người bình thường, nó có lượng chỉ đứng sau IgG, chiếm 10% đến 20% tổng lượng immunoglobulin trong huyết thanh. Theo chức năng miễn dịch, nó được chia thành hai loại: loại huyết thanh và loại tiết. Khi cơ thể bị nhiễm trùng, cơ thể sẽ sản xuất ra kháng thể IgA chống lại kháng nguyên vi sinh vật, dẫn đến việc lắng đọng một lượng lớn IgA và phức hợp miễn dịch IgA trong vùng màng cầu thận, kích hoạt cơ chế miễn dịch của cơ thể, từ đó gây ra tổn thương thận.
Bệnh thận IgA là gì? Bệnh thận IgA được mô tả lần đầu tiên vào năm 1968 bởi Berger, đặc trưng bởi sự tăng sinh màng cầu thận và sự lắng đọng IgA lan tỏa đáng kể trong vùng màng cầu thận. Đây là bệnh thận nguyên phát phổ biến trên toàn thế giới và cũng là một trong những loại viêm cầu thận nguyên phát phổ biến tại Việt Nam. Biểu hiện lâm sàng và bệnh lý của bệnh này rất đa dạng, có nhiều biến thể kết cục lâm sàng khác nhau, phần lớn bệnh nhân có triệu chứng tiểu máu lành tính và chức năng thận ổn định suốt đời, từ 15% đến 40% bệnh nhân có thể phát triển thành bệnh thận giai đoạn cuối.
Tại sao lại mắc bệnh thận IgA? Cơ chế chính xác gây bệnh thận IgA vẫn chưa hoàn toàn rõ ràng, hiện nay người ta cho rằng bệnh này là một bệnh phức tạp chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố di truyền và môi trường. Những cá nhân có tính nhạy cảm di truyền, dưới tác động của các yếu tố môi trường, sẽ kích hoạt được cơ chế miễn dịch của cơ thể, từ đó dẫn đến viêm và tổn thương thận. Trong đó, yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong sự phát sinh bệnh thận IgA. Các cuộc khảo sát dịch tễ học cho thấy có hiện tượng tập trung trong gia đình ở một số bệnh nhân mắc bệnh thận IgA, bệnh thận IgA gia đình chiếm từ 10% đến 15% tổng số bệnh nhân, hầu hết các phương thức di truyền thể hiện dưới dạng di truyền trội nhiễm sắc thể thường không hoàn tất.
Làm thế nào để chẩn đoán bệnh thận IgA
Trong cuộc sống hàng ngày, nếu bạn cảm cúm và có triệu chứng tiểu máu đại thể hoặc trong quá trình kiểm tra sức khỏe phát hiện tiểu máu vi thể và/hoặc tiểu protein không triệu chứng, hãy nhanh chóng đến thăm khám tại chuyên khoa bệnh thận. Tiểu máu trong tình trạng này là tiểu máu cầu thận (chủ yếu là hồng cầu biến dạng), tiểu protein có thể là protein cao, trung hoặc hỗn hợp. Nồng độ IgA trong huyết thanh có thể tăng, và việc thực hiện sinh thiết thận và kiểm tra miễn dịch bệnh lý có thể thấy sự lắng đọng phức hợp miễn dịch dạng hạt chủ yếu là IgA trong vùng màng cầu thận, đây là điều kiện cần thiết để chẩn đoán bệnh thận IgA và cũng là “tiêu chuẩn vàng” cho việc chẩn đoán.
