Với sự xuất hiện của mùa đông, nhiệt độ giảm nhanh và mọi thứ đều rơi vào trạng thái ngủ đông. Trong mùa lạnh này, các cơ quan trong cơ thể cũng phải đối mặt với những thử thách nghiêm trọng, trong đó thận là cơ quan chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, trở thành “cơ quan có nguy cơ cao”. Y học cổ truyền cho rằng, mùa đông tương ứng với thận, thận chủ quản việc cất giữ tinh hoa, mùa đông là thời điểm quan trọng để thận thực hiện chức năng này, đồng thời cũng là giai đoạn mà thận yếu nhất, dễ bị tổn thương. Việc hiểu rõ những thách thức mà thận phải đối mặt trong mùa đông và nắm bắt những biện pháp bảo vệ hiệu quả là rất quan trọng để duy trì sức khỏe cho thận.
Thách thức mà thận phải đối mặt trong mùa đông
1.
Biến động huyết áp
: Thời tiết lạnh có thể khiến mạch máu co lại, tăng sức cản ngoại biên, dẫn đến huyết áp tăng cao. Đối với những người đã mắc bệnh huyết áp cao, biến động huyết áp trong mùa đông càng rõ rệt hơn. Huyết áp cao là một trong những yếu tố nguy hiểm chính dẫn đến tổn thương thận, huyết áp cao kéo dài sẽ làm xơ vữa động mạch nhỏ ở thận, ảnh hưởng đến lưu lượng máu đến thận và làm tổn thương chức năng thận.
2.
Tăng nguy cơ nhiễm trùng
: Mùa đông, mọi người thường hoạt động trong nhà, không khí thông thoáng kém, cộng với sức đề kháng tương đối thấp, dễ mắc các virus, vi khuẩn và các tác nhân gây bệnh khác, dẫn đến cảm lạnh, cúm, viêm phổi và các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp. Những nhiễm trùng này có thể kích thích phản ứng miễn dịch, dẫn đến tổn thương miễn dịch cho thận, đặc biệt là đối với những bệnh nhân mắc bệnh thận mãn tính, nhiễm trùng có thể làm nặng hơn tình trạng bệnh và gây tổn thương thận cấp tính.
3.
Giảm lượng nước uống
: Thời tiết lạnh trong mùa đông làm giảm lượng mồ hôi, cảm giác khát cũng giảm, nhiều người không tự giác giảm lượng nước uống. Tuy nhiên, việc cung cấp nước không đủ có thể dẫn đến nước tiểu bị cô đặc, làm tăng nồng độ chất độc hại trong thận, tăng nguy cơ mắc bệnh sỏi thận, nhiễm trùng tiết niệu. Đồng thời, nước tiểu bị cô đặc cũng làm tăng gánh nặng bài tiết cho thận, ảnh hưởng đến chức năng bình thường của thận.
Phương pháp bảo vệ thận
1.
Giữ ấm
: Thời tiết lạnh có thể kích thích mạch máu co lại, làm tăng gánh nặng cho thận, vì vậy giữ ấm là nhiệm vụ hàng đầu trong việc bảo vệ thận mùa đông. Nên kịp thời mặc thêm quần áo, đặc biệt chú ý đến việc giữ ấm vùng thắt lưng và chân. Vùng thắt lưng là nơi có thận, nếu vùng thắt lưng bị lạnh sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến dòng khí và máu của thận; trong khi đó, chân là nơi tập trung của các kinh mạch trong cơ thể, nếu chân bị lạnh cũng sẽ ảnh hưởng đến lưu thông khí huyết toàn thân. Nên chọn mặc quần áo ấm, quần giữ nhiệt, giày bông, và ngâm chân bằng nước ấm trước khi ngủ, vừa làm ấm đôi chân, vừa thúc đẩy tuần hoàn máu, giúp thận trao đổi chất tốt hơn.
2.
Chế độ ăn uống hợp lý
: Chế độ ăn uống mùa đông nên chủ yếu là ấm áp và bổ dưỡng, nên ăn nhiều thực phẩm có lợi cho thận. Ví dụ, thực phẩm màu đen trong lý thuyết y học cổ truyền có liên quan đến thận, như mè đen, đậu đen, gạo đen, có chứa nhiều chất dinh dưỡng, có tác dụng bổ thận. Thịt cừu cũng là thực phẩm bổ dưỡng tốt cho mùa đông, có tính ấm, có thể làm ấm cơ thể, bồi bổ thận. Ngoài ra, cần kiểm soát lượng muối tiêu thụ, tránh chế độ ăn nhiều muối làm tăng gánh nặng cho thận. Đồng thời, đảm bảo cung cấp đủ nước, không đợi đến khi khát mới uống nước, mỗi ngày ít nhất nên uống 1500 – 2000 ml nước để thúc đẩy bài tiết nước tiểu, rửa sạch đường tiểu, giảm sự tích tụ chất độc hại trong thận.
3.
Tập thể dục vừa phải
: Mùa đông mặc dù lạnh, nhưng cũng không nên bỏ qua việc tập thể dục. Tập thể dục vừa phải có thể thúc đẩy tuần hoàn máu, tăng cường hệ miễn dịch, có lợi cho sức khỏe thận. Tuy nhiên, khi tập thể dục mùa đông cần chú ý chọn thời gian và hình thức phù hợp. Tốt nhất nên tập vào những thời điểm có ánh nắng và nhiệt độ tương đối cao, như từ 10 giờ sáng đến 3 giờ chiều. Các phương pháp tập thể dục có thể chọn đi bộ, chạy bộ chậm, tập thái cực quyền, bát đoạn cẩm, đều là những bài tập thể dục nhịp điệu nhẹ nhàng, tránh quá sức và vận động mạnh. Cường độ tập nên nhẹ, chỉ ra mồ hôi một chút, không nên ra mồ hôi nhiều để tránh thất thoát dương khí và gây hại cho cơ thể.
4.
Thói quen sinh hoạt đều đặn
: Mùa đông ngày ngắn, đêm dài, đồng hồ sinh học của cơ thể cũng cần điều chỉnh, theo nguyên tắc “ngủ sớm dậy muộn, chờ đợi ánh sáng mặt trời”. Ngủ sớm giúp nuôi dưỡng dương khí, dậy muộn giúp bảo vệ âm khí, đảm bảo đủ thời gian ngủ, có lợi cho sự nghỉ ngơi và phục hồi cho thận. Việc thức khuya kéo dài sẽ làm rối loạn đồng hồ sinh học của cơ thể, ảnh hưởng đến chức năng của hệ nội tiết và hệ miễn dịch, làm tăng gánh nặng cho thận. Vì vậy, nên hình thành thói quen sinh hoạt tốt, đảm bảo mỗi ngày ngủ từ 7 – 8 giờ để cho thận được chăm sóc đầy đủ trong giấc ngủ.
5.
Kiểm soát bệnh nền
: Đối với những người mắc bệnh nền như huyết áp cao, tiểu đường, mỡ máu cao, trong mùa đông cần kiểm soát bệnh tình một cách chặt chẽ hơn. Phải uống thuốc đúng giờ, định kỳ theo dõi huyết áp, đường huyết, mỡ trong máu, và điều chỉnh phác đồ điều trị theo chỉ định của bác sĩ. Những bệnh nền này nếu không được kiểm soát tốt sẽ làm tổn hại thêm chức năng thận, tăng nguy cơ mắc bệnh thận.
Mùa đông là thời điểm quan trọng cho sức khỏe thận, chúng ta cần nhận thức đầy đủ về những rủi ro mà thận phải đối mặt trong mùa đông, từ mọi khía cạnh cuộc sống để bảo vệ thận một cách tốt nhất. Bằng cách chú ý giữ ấm, chế độ ăn uống hợp lý, tập thể dục vừa phải, thói quen sinh hoạt đều đặn và kiểm soát bệnh nền, chúng ta có thể giữ cho thận khỏe mạnh trong mùa đông lạnh giá, từ đó tạo nền tảng vững chắc cho sức khỏe cơ thể vào năm sau.
