Khi còn trẻ, chúng ta thường cảm thấy cơ thể mình rất khỏe mạnh, thức khuya, ăn đồ ăn nhanh, ngồi lâu, hút thuốc và uống rượu… Những hành động này có vẻ như không gây nguy hiểm ngay lập tức. Nhiều người vẫn giữ tâm lý “cứ vui trước đã”, kèm theo đó là việc bỏ qua vấn đề sức khỏe, cho rằng đến khi lớn tuổi rồi sẽ chú ý cũng chưa muộn. Tuy nhiên, kết luận từ các nghiên cứu khoa học lại cho thấy sự thật khắc nghiệt: thói quen sức khỏe khi còn trẻ sẽ “trả giá” dưới dạng bệnh tật hoặc nguy cơ tử vong khi đến trung niên.
Gần đây, một nghiên cứu trọng điểm được công bố trên JAMA Cardiology đã chỉ ra sự thật này. Nhóm nghiên cứu từ Đại học Northwestern của Mỹ đã theo dõi gần 5000 người trong suốt 14 năm và phát hiện rằng điểm số tích lũy thói quen sức khỏe trong độ tuổi 18-45 liên quan chặt chẽ đến nguy cơ mắc bệnh tim mạch và tử vong sau tuổi 45. Những người có thói quen sức khỏe kém khi còn trẻ có nguy cơ mắc bệnh tim mạch tăng cao, thậm chí nguy cơ tử vong cũng tăng đáng kể.
“8 yếu tố sống” quyết định sức khỏe tương lai
Nghiên cứu này sử dụng “8 yếu tố sống” do Hiệp hội Tim mạch Mỹ đề xuất như một hệ thống đánh giá sức khỏe, bao gồm chế độ ăn uống, hoạt động thể chất, hút thuốc, cân nặng, mỡ máu, đường huyết, huyết áp và giấc ngủ. Các nhà nghiên cứu phát hiện rằng điểm số tổng hợp của những chỉ số này khi còn trẻ càng cao thì tình trạng sức khỏe ở độ tuổi trung niên càng tốt. Cụ thể, những người có thói quen sức khỏe kém nhất khi còn trẻ có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn 88% và nguy cơ tử vong cao hơn 71% so với những người khỏe mạnh nhất. Ngoài ra, mỗi lần tăng 1% điểm tích lũy sức khỏe có thể giảm 3% nguy cơ bệnh tim mạch và 4% nguy cơ tử vong.
Tại sao thói quen sức khỏe khi còn trẻ lại có ảnh hưởng sâu sắc như vậy? Bởi vì sức khỏe không phải là kết quả có được trong một sớm một chiều, mà là kết quả của một quá trình tích lũy lâu dài. Những thói quen xấu có vẻ không đáng kể, như thỉnh thoảng thức khuya, ăn uống không điều độ, thiếu hoạt động thể chất, sau hai ba mươi năm sẽ dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng như viêm mãn tính, tổn thương mạch máu, rối loạn chuyển hóa.
Lấy ví dụ về việc tập thể dục, nghiên cứu chỉ ra rằng nếu một người từ không tập thể dục chuyển sang tập thể dục 90 phút mỗi tuần và duy trì 20 năm, tình trạng sức khỏe trong tương lai sẽ được cải thiện đáng kể. Tương tự, những người chú ý đến chế độ ăn uống, đảm bảo giấc ngủ và kiểm soát cân nặng từ khi còn trẻ thường có khả năng tránh xa hầu hết những căn bệnh mãn tính khi đến tuổi trung niên.
Bắt đầu thay đổi từ bây giờ
Thông điệp quan trọng nhất mà nghiên cứu này mang lại cho chúng ta là: việc đầu tư vào sức khỏe cần thực hiện càng sớm càng tốt. Đừng chờ đến khi cơ thể phát đi tín hiệu cảnh báo mới bắt đầu chú ý, lúc đó thường đã bỏ lỡ thời điểm can thiệp tốt nhất. Mỗi ngày đi bộ thêm vài bước, ăn ít đồ ăn nhanh hơn, đi ngủ sớm hơn một giờ, những thay đổi tưởng chừng nhỏ bé này, nếu được duy trì lâu dài sẽ mang lại lợi ích sức khỏe to lớn.
Sức khỏe không phải là nhiệm vụ sau tuổi trung niên, mà là một sự nghiệp suốt đời. Những khoản nợ sức khỏe đã tích lũy khi còn trẻ cuối cùng sẽ phải trả cả gốc lẫn lãi. Thà bắt đầu từ bây giờ để lưu giữ một khoản “tiết kiệm” phong phú cho sức khỏe tương lai, hơn là phải hối tiếc trong tương lai. Bởi vì không có gì quý giá hơn một cơ thể khỏe mạnh để giúp chúng ta tận hưởng cuộc sống tươi đẹp.
Tài liệu tham khảo: Walker J, Won D, Guo J, et al. Cumulative Life’s Essential 8 Scores and Cardiovascular Disease Risk. JAMA Cardiol. Published online April 23, 2025.
