Trong cuộc sống, từ “u bướu” như một đám mây nặng nề, luôn khiến mọi người cảm thấy lo sợ.
Từ ngày 15 đến 21 tháng 4 năm 2025
là tuần lễ truyền thông phòng chống ung thư quốc gia lần thứ 31, với chủ đề năm nay là **”Phòng chống ung thư khoa học, sống khỏe mạnh”.**
Mục tiêu của hoạt động này là phổ biến kiến thức khoa học về phòng chống ung thư, khuyến khích mọi người thực hiện lối sống lành mạnh, kiểm soát các yếu tố nguy cơ ung thư; khuyến khích nhóm người có nguy cơ cao tham gia tầm soát ung thư một cách chủ động, thúc đẩy việc chẩn đoán và điều trị sớm; hướng dẫn bệnh nhân ung thư nhận điều trị đúng quy chuẩn kịp thời và kiểm tra định kỳ. Thông qua quản lý sức khỏe toàn diện trong suốt vòng đời, nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu sức khỏe của người dân, đảm bảo cuộc sống lành mạnh cho cộng đồng.
Có nghiên cứu cho thấy: năm 2022, toàn cầu ghi nhận 20 triệu ca ung thư mới, với khoảng 9,7 triệu ca tử vong. Trong đó, Trung Quốc có 4,82 triệu ca ung thư mới, chiếm 24,1% toàn cầu, số người chết do ung thư là 2,57 triệu, chiếm 26% tổng số ca tử vong vì ung thư.
Số ca ung thư mới và số ca tử vong do ung thư ở Trung Quốc cao hơn nhiều so với các quốc gia khác, đứng đầu thế giới.
Kết quả khảo sát của Tổ chức Y tế Thế giới cho thấy: 1/3 loại ung thư có thể phòng ngừa, 1/3 loại ung thư nếu phát hiện sớm có thể chữa khỏi, và 1/3 loại ung thư có thể giảm bớt đau đớn và kéo dài sự sống. Thông qua việc cải thiện lối sống và môi trường, thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ và can thiệp sớm, có thể phòng ngừa 45% ung thư, làm giảm hiệu quả tỷ lệ mắc bệnh và tỷ lệ tử vong do ung thư.
Hôm nay, chúng ta sẽ cùng
Giáo sư Lãm Văn Huỳnh, chuyên gia hàng đầu khoa Ung bướu Bệnh viện Thái Hòa, thành phố Trường Sa
tìm hiểu sâu về kiến thức liên quan đến ung thư, nhằm bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.
I. Nhận diện u bướu
Cách hiểu đơn giản nhất, u bướu là những tế bào “quậy phá” trong cơ thể. Chúng không hành xử theo quy luật thông thường, mà thông thường, các tế bào trong cơ thể phân chia theo trình tự, mỗi khi phân chia chúng sẽ tạo ra hai tế bào mới khỏe mạnh, tiếp tục phục vụ cho các hoạt động bình thường của cơ thể một cách hiệu quả.
Tuy nhiên, có một số tế bào bỗng nhiên bắt đầu “bất thường”.
Chúng phân chia một cách hỗn loạn, không kiểm soát, cuối cùng tập hợp lại tạo thành u bướu.
U bướu được phân loại thành “u lành” và “u ác”.
U lành giống như những “đứa trẻ ngoan”, chúng ít gây rắc rối hơn. Chúng chỉ lớn lên từ từ theo cách riêng của mình, nhưng thường không xâm chiếm vào các “tế bào bình thường” xung quanh và không chạy lung tung. U lành điển hình như u xơ vú,
chúng thường không lây lan, chỉ cần cắt đi là ổn.
Trong khi đó, u ác giống như một “kẻ phá hoại”, không chỉ lớn lên một cách hỗn loạn mà còn thích khiêu khích các mô lân cận, lan đến những nơi khác để mở rộng lãnh thổ. Khi phát hiện loại u này, việc điều trị thường phức tạp hơn nhiều so với u lành,
chúng thường có tính xâm lấn mạnh và có thể lây lan qua máu và bạch huyết đến các bộ phận khác trong cơ thể, tạo ra cái gọi là “di căn”.
II. Các yếu tố gây ra u bướu
Hiện nay, người ta cho rằng sự hình thành ung thư là kết quả của nhiều
yếu tố gây ung thư ngoại sinh
(yếu tố hóa học, vật lý, sinh học, lối sống không lành mạnh, tiền sử bệnh ung thư) và
yếu tố thúc đẩy ung thư nội sinh
(yếu tố di truyền, nội tiết, miễn dịch, dinh dưỡng, tâm lý và xã hội) tương tác lâu dài.
III. Các dấu hiệu sớm của ung thư thường gặp
Một số loại ung thư hoạt động một cách im lặng, không có triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu, giống như một “người vô hình”, bạn thậm chí không biết sự tồn tại của nó. Nếu bạn xuất hiện các triệu chứng không thoải mái kéo dài như
ho kéo dài trong 2 tuần, khản giọng, khó tiêu, mệt mỏi kéo dài, giảm cân không rõ lý do đến 10%, vết thương, loét lâu không hồi phục, khối u không đau/nổi hạch, phân bỗng nhiên trở nên mỏng, có máu…
Bạn có thể coi những triệu chứng này như một “chuông báo động”, nhắc nhở rằng có một vị khách không mời đang “lén lút”.
Giáo sư Lãm Văn Huỳnh nhắc nhở:
Ngay khi cảm thấy không thoải mái hoặc xuất hiện triệu chứng liên quan, như
sụt cân không rõ lý do, mệt mỏi, thiếu máu, sốt, đau toàn thân…
bạn nên chú ý và đến khám kịp thời.
IV. Phòng ngừa ung thư khoa học
Mọi người đều có tế bào ung thư, nhưng không phải ai cũng sẽ mắc ung thư. Làm tốt những điều sau đây sẽ giúp phòng ngừa ung thư.
1. Giữ cân nặng khỏe mạnh
Ngay từ năm 2016, Tổ chức Nghiên cứu Ung thư Quốc tế đã chỉ ra rằng, **thừa cân hoặc béo phì sẽ làm tăng nguy cơ mắc ít nhất 13 loại ung thư.** Những người béo phì thường có kháng insulin, mức insulin tăng cao kéo dài, có thể kích thích sự phát triển và lây lan của tế bào ung thư. Sự tích tụ mỡ trong cơ thể cũng có thể gây ra viêm mạn tính, làm rối loạn nhiều mức độ hormone, và tất cả những yếu tố này đều có thể kích thích ung thư.
2. Thực hiện vận động phù hợp
Hướng dẫn dinh dưỡng cho cư dân Trung Quốc khuyến nghị
nên thực hiện hoạt động thể chất với cường độ vừa phải ít nhất 5 ngày trong một tuần
(như: đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội, bóng rổ, cầu lông, võ thuật và taekwondo…),
mỗi ngày 30 phút, tổng cộng trên 150 phút.
Bởi vì thiếu vận động có thể dẫn đến giảm chức năng cơ thể, gia tăng viêm mạn tính, làm cho tế bào ung thư dễ dàng thoát khỏi sự kiểm soát và loại bỏ của hệ miễn dịch, dẫn đến sự phát triển và sinh sản của tế bào ung thư.
3. Duy trì chế độ ăn hợp lý
Chế độ ăn nên chứa nhiều ngũ cốc nguyên hạt, rau, trái cây và đậu. Nghe có vẻ phức tạp, nhưng nói đơn giản là **nên ăn nhiều trái cây, rau và ngũ cốc thô.** Hạn chế ăn fast food và các thực phẩm chế biến có nhiều chất béo, đường, ít ăn thịt đỏ và thịt chế biến, không ăn thực phẩm quá nóng hoặc quá cay.
4. Chú trọng đến các yếu tố gây ung thư
Tránh xa các
chất gây ung thư như formaldehyde, aflatoxin, nitrat…
Không ăn thực phẩm mốc, hạn chế ăn thực phẩm chiên và muối, thuốc lá, và cau. Một số vi khuẩn (như vi khuẩn Helicobacter pylori), virus (như virus HPV, virus viêm gan, virus EB…) có liên quan chặt chẽ đến ung thư là có khả năng lây nhiễm. Bạn cần duy trì vệ sinh cá nhân và lối sống lành mạnh để phòng ngừa nhiễm trùng, có thể ngăn ngừa được một số bệnh bằng cách
tiêm phòng kịp thời.
5. Duy trì nuôi con bằng sữa mẹ
Nuôi con bằng sữa mẹ
trong 6 tháng hoặc hơn
sẽ làm giảm 19% nguy cơ trẻ mắc bệnh bạch cầu. Nuôi con bằng sữa mẹ cũng mang lại lợi ích cho mẹ, có thể giảm tỷ lệ mắc bệnh ung thư vú, ung thư buồng trứng và tiểu đường. Tổ chức Y tế Thế giới khuyến nghị trẻ em nên được nuôi hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu đời, cho đến 2 tuổi hoặc lớn hơn, kết hợp với bổ sung thực phẩm phù hợp.
6. Giữ tinh thần lạc quan
Sự xuất hiện của ung thư có liên quan đến trạng thái tâm lý. Áp lực kéo dài, lo âu và các cảm xúc tiêu cực khác có thể ảnh hưởng đến hệ miễn dịch, làm tăng nguy cơ mắc ung thư. Trong khi đó, giữ cho tinh thần vui vẻ và tích cực đối mặt với cuộc sống có thể tăng cường khả năng chống lại bệnh tật của cơ thể.
7. Thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ
Kiểm tra sức khỏe phòng ung thư
là một chiến lược hiệu quả để phát hiện sớm các nguy cơ sức khỏe. Hầu hết mọi người đều hy vọng có thể qua kiểm tra để phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Hiện nay, các phương pháp kiểm tra y tế có thể phát hiện được hầu hết các loại ung thư phổ biến ở giai đoạn đầu, như siêu âm ngực kết hợp chụp X-quang có thể sàng lọc ung thư vú, CT xoắn ốc liều thấp có thể sàng lọc ung thư phổi…
