Chiều cao của trẻ em là vấn đề khiến nhiều bậc phụ huynh lo lắng. Xu hướng phát triển chiều cao của trẻ và chiều cao khi trưởng thành chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như chủng tộc và di truyền, cũng như các yếu tố môi trường như địa lý, điều kiện khí hậu, dinh dưỡng và các loại bệnh tật. Để giúp trẻ cao lớn, bên cạnh yếu tố dinh dưỡng, vận động cũng là một yếu tố vô cùng quan trọng.
Có nhiều hình thức vận động khác nhau. Đối với trẻ em đang trong giai đoạn phát triển, việc chọn lựa loại hình vận động nào không chỉ giúp trẻ có sức khỏe tốt mà còn thúc đẩy tăng chiều cao.
Vận động trong nhà tiện lợi hơn vận động ngoài trời
Mặc dù vận động ngoài trời rất tốt, nhưng có nhiều yếu tố không thể kiểm soát được. Nếu gặp thời tiết xấu hoặc thiếu dụng cụ thể thao, kế hoạch có thể bị thay đổi và khó duy trì lâu dài. Do đó, đối với trẻ em có khối lượng học tập nặng nề và thời gian vận động ít, các môn thể thao trong nhà có kế hoạch, không yêu cầu nhiều dụng cụ và không kén địa điểm là sự lựa chọn hàng đầu. Dưới đây là 4 môn thể thao không kén địa điểm và dụng cụ, phù hợp cho trẻ em:
Kéo giãn lưng. Trẻ có thể ngồi trên giường, hai chân duỗi thẳng, chân khép lại, co ngực và bụng lại, sau đó cúi người về phía trước, duỗi tay ra, cố gắng với tới các ngón chân, đồng thời ngẩng đầu và kéo dài cổ. Việc kéo giãn hợp lý có thể giảm tải trọng lên cột sống và thắt lưng, đồng thời làm tăng khoảng cách giữa các đốt sống, qua đó thúc đẩy chiều cao. Cần lưu ý rằng động tác này nên thực hiện từ từ, với biên độ vận động từ nhỏ đến lớn, để tránh chấn thương.
Treo mình. Cha mẹ có thể chuẩn bị một thanh treo tại nhà ở độ cao phù hợp, để trẻ nắm vào giữa thanh, chân nhấc lên khỏi mặt đất và treo lơ lửng, nhẹ nhàng rung lắc hông, cổ chân và chân. Giữ tư thế này trong 2 đến 3 phút sau đó nghỉ 2 phút, tiếp tục thực hiện, nên thực hiện từ 10 đến 15 lần. Treo mình có thể kéo giãn khoảng cách giữa các đốt sống, giúp cột sống căng ra, qua đó hỗ trợ trẻ phát triển chiều cao.
Nhảy chạm cao. Đây là một môn thể thao nhảy rất đơn giản và dễ thực hiện, thích hợp cho những trẻ nhỏ chưa biết nhảy dây. Trước khi tập, cần treo một vật mục tiêu ở độ cao mà trẻ thích, như đồ chơi, sau đó khuyến khích trẻ nhảy lên chạm vào. Nên cho trẻ nhảy bằng một chân và hai chân luân phiên để kích thích sự phát triển của sụn xương.
Nhảy dây. Nhảy dây là một trong những môn thể thao phổ biến nhất, phù hợp với trẻ em ở mọi độ tuổi. Việc nhảy dây đều đặn có thể tăng cường lưu thông máu ở chân, tăng cường hormone tăng trưởng trong cơ thể trẻ, qua đó thúc đẩy chiều cao hiệu quả. Nên nhảy khoảng 80 đến 100 lần trong một phút, liên tục trong 2 đến 3 phút sau đó nghỉ. Nếu trẻ còn nhỏ, cần giảm lượng vận động thích hợp. Ngoài ra, khi xuống đất cần chú ý tiếp đất bằng mũi chân để giảm tác động lên khớp cổ chân và đầu gối, đồng thời nên mang giày thể thao thoải mái và nhẹ để giảm sốc, ngăn ngừa chấn thương. Thực hiện nhảy dây giúp tạo ra những tác động thích hợp lên xương, làm tăng mật độ xương và tăng tốc độ phát triển của trẻ.
Tránh cho trẻ thực hiện các môn thể thao không phù hợp với độ tuổi
Vận động là một trong những phương pháp hiệu quả để thúc đẩy tăng chiều cao, nhưng không có nghĩa là chỉ cần vận động là có thể cao lên. Nếu phương pháp vận động không hợp lý, sẽ có thể phản tác dụng. Cha mẹ không nên để trẻ thực hiện các môn thể thao sau trong giai đoạn phát triển.
Chạy đường dài. Trẻ em đang trong giai đoạn phát triển có tuổi còn nhỏ, các tổ chức và cơ quan trong cơ thể, bao gồm xương và cơ, vẫn chưa phát triển hoàn thiện. Chạy đường dài đòi hỏi thời gian vận động kéo dài và khối lượng vận động lớn; đặc biệt là môn marathon, có thể vượt quá khả năng chịu đựng của xương và cơ của trẻ. Việc thực hiện phương pháp vận động này một cách mù quáng có thể gây tổn thương đến xương và cơ, nghiêm trọng hơn có thể ảnh hưởng đến chiều cao.
Cử tạ. Cử tạ là môn thể thao mang tính nén, không phù hợp với trẻ em và thanh thiếu niên đang trong quá trình phát triển. Các tổ chức của trẻ vẫn chưa phát triển hoàn thiện, đặc biệt là khớp. Nếu thực hiện cử tạ một cách mù quáng có thể gây tổn thương đến sụn khớp, ảnh hưởng đến sự phân hóa và phát triển của tế bào sụn, từ đó cản trở sự phát triển của xương, cuối cùng ảnh hưởng đến chiều cao.
Lưu ý thời gian vận động và kịp thời bổ sung nước
Nên chọn thời gian vận động thích hợp. Vào mùa hè và mùa thu, thời tiết nóng, thời gian vận động của trẻ em nên tránh khoảng thời gian từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều, vì đây là thời gian có ánh sáng mặt trời mạnh, nhiệt độ cao, khi vận động sẽ gây ra nhiều mồ hôi, dễ dẫn đến tình trạng cơ thể kiệt sức và giảm hiệu suất vận động. Thời gian vận động tốt nhất là từ 4 đến 6 giờ chiều, thời điểm này ánh sáng mặt trời cũng yếu hơn, khả năng trao đổi chất của cơ thể mạnh, giúp tăng hiệu suất vận động và kích thích hormone tăng trưởng trong cơ thể trẻ.
Bổ sung nước hợp lý. Trong thời tiết nóng bức vào mùa hè và mùa thu, lượng mồ hôi ra nhiều dẫn đến mất nước. Nếu không bổ sung kịp thời, trẻ có thể bị mất nước và rối loạn điện giải. Do đó, bổ sung nước trong mùa hè là rất quan trọng. Nên uống một lượng nhỏ nước ấm khoảng 500ml trước khi vận động một giờ, trong khi vận động cần uống nước 15 phút một lần, lượng nước nên từ 150 đến 200ml mỗi lần. Cần lưu ý rằng không nên dùng đồ uống có đường để thay thế nước, vì các loại đồ uống này có hàm lượng đường cao, nếu tiêu thụ quá nhiều sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ, dẫn đến trẻ thừa cân và ức chế sự tiết hormone tăng trưởng trong cơ thể, ảnh hưởng đến hiệu quả tăng chiều cao.
Sau khi vận động kết thúc, cần điều chỉnh một cách hợp lý và không nên nghỉ ngơi ngay lập tức. Trong quá trình vận động, các mô cơ co lại mạnh mẽ, máu tĩnh mạch sẽ về tim. Nếu ngay lập tức dừng lại để nghỉ, máu tĩnh mạch sẽ tích tụ lại trong tĩnh mạch, dễ gây thiếu máu cho tim, đồng thời tích tụ axit lactic trong cơ bắp. Sau khi vận động xong, nên điều chỉnh bằng cách thực hiện các bài kéo giãn, hoặc massage nhẹ nhàng để thúc đẩy máu tĩnh mạch lưu thông và làm thư giãn cơ.
(Tác giả là trưởng khoa Nội tiết và chuyển hóa di truyền tại Bệnh viện Nhi tỉnh Giang Tây)
