Bệnh mạch vành, một loại bệnh tim mạch có tỷ lệ mắc bệnh cao trong lâm sàng, được định nghĩa là tình trạng hẹp hoặc tắc nghẽn lòng mạch do xơ vữa động mạch vành, hoặc do thay đổi chức năng động mạch vành dẫn đến thiếu máu và oxy cho cơ tim hoặc hoại tử tim. Bệnh này là một bệnh mạn tính, thời gian điều trị thường kéo dài, và người mắc bệnh chủ yếu là người trung niên và cao tuổi, hiện tại có xu hướng trẻ hóa. Vậy sau khi mắc bệnh thì nên làm gì? Người bệnh cần tích cực tham gia vào việc tự quản lý sức khỏe. Hiệu quả phục hồi bệnh trong giai đoạn sau có mối quan hệ trực tiếp với khả năng tiếp nhận chăm sóc can thiệp hiệu quả và có sự tham gia chủ động vào việc tự quản lý bệnh. Phần tiếp theo sẽ giới thiệu chi tiết các phương pháp chăm sóc bệnh mạch vành, hy vọng có thể hỗ trợ nhiều bệnh nhân trong quá trình phục hồi.
1. Triệu chứng của bệnh mạch vành
Bệnh mạch vành chủ yếu gây ra cơn đau ngực dữ dội hoặc cảm giác nặng nề ở ngực, người bệnh có cảm giác bị áp lực ở ngực như có ai đó đè lên. Bên cạnh các triệu chứng trên, bệnh nhân còn có thể cảm thấy lo lắng, đổ mồ hôi lạnh, sợ hãi, có cảm giác gần chết, chóng mặt, khó thở và buồn nôn. Trong trường hợp nghiêm trọng, bệnh có thể gây ra rối loạn nhịp tim, suy tim hoặc sốc tim. Ở giai đoạn đầu, bệnh không có triệu chứng rõ rệt, khó bị phát hiện, chủ yếu cơn đau xuất hiện sau khi lao động nặng hoặc vận động nhiều. Cùng với sự phát triển của bệnh, trong trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong, vì vậy cần phải đặc biệt chú ý.
2. Nguyên nhân gây bệnh mạch vành
Nguyên nhân chính gây bệnh mạch vành có liên quan trực tiếp đến sự xuất hiện của các tổn thương xơ vữa động mạch vành, cũng như nhiều yếu tố khác như tiền sử gia đình, uống rượu, hút thuốc, tiểu đường, tăng huyết áp, béo phì, v.v. Những yếu tố nguy cơ này đều có liên quan mật thiết đến sự xuất hiện và tiến triển của bệnh mạch vành. Do đó, bệnh nhân cần có sự hiểu biết rõ ràng về các yếu tố đe dọa trong quá trình điều trị, đồng thời hình thành thói quen sống và ăn uống lành mạnh để tránh các yếu tố nguy cơ. Điều này rất quan trọng cho quá trình phục hồi bệnh và ngăn ngừa tái phát hẹp hoặc tắc nghẽn động mạch vành, nâng cao chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ cho bệnh nhân, giảm tỷ lệ tái khám, giảm tỷ lệ tử vong và tái phát. Trong số nhiều yếu tố gây bệnh mạch vành, ngoài yếu tố di truyền và tuổi tác là những yếu tố không thể kiểm soát, thì béo phì, tăng huyết áp, tăng đường huyết, thói quen sống và ăn uống không lành mạnh là những yếu tố có thể kiểm soát được. Tiến hành can thiệp hợp lý vào các yếu tố có thể kiểm soát này, như cải thiện lối sống, tránh các thói quen sinh hoạt không lành mạnh, nâng cao khả năng tự quản lý và chăm sóc bản thân, tuân theo chỉ định của bác sĩ, giữ tâm trạng thoải mái, thói quen ngủ tốt. Chế độ ăn ít muối, ít chất béo, ít đường, bỏ thuốc lá và hạn chế rượu có thể kiểm soát hiệu quả sự phát triển của bệnh.
3. Phương pháp chăm sóc bệnh mạch vành
3.1 Cân đối chế độ ăn uống
Việc phục hồi bệnh tình của bệnh nhân bệnh mạch vành cần có sự can thiệp của chế độ ăn uống. Chế độ ăn của bệnh nhân nên chủ yếu gồm thực phẩm từ thực vật như rau, quả, ngũ cốc, đậu, đặc biệt là nên ăn nhiều rau quả để bảo vệ mạch máu và loãng máu. Còn các thực phẩm chứa cholesterol cao, đường và chất béo cần hạn chế, vì loại thực phẩm này làm máu trở nên đặc, dễ hình thành huyết khối trong mạch máu, từ đó ảnh hưởng đến việc cung cấp máu cho tim, làm triệu chứng bệnh mạch vành nặng nề hơn. Có thể ăn một số loại cá, sản phẩm từ sữa và hạt, vì những thực phẩm này cung cấp protein chất lượng cao, canxi và axit béo không bão hòa, có thể cải thiện thể trạng của bệnh nhân.
3.2 Chăm sóc tâm lý
Đối với bệnh nhân bệnh mạch vành, sự dao động cảm xúc lớn có thể làm tăng nhịp tim, dẫn đến việc tiêu thụ oxy của cơ tim tăng, có thể gây ra cơn đau thắt ngực, thậm chí dẫn đến nhồi máu cơ tim cấp. Do đó, trong cuộc sống hàng ngày, bệnh nhân cần giảm thiểu tác động của các yếu tố bên ngoài và tăng cường quản lý cảm xúc bản thân, có thể bình tĩnh xử lý những chuyện nhỏ trong cuộc sống, không quá căng thẳng, không tức giận. Đồng thời, người thân của bệnh nhân cũng nên an ủi cảm xúc của bệnh nhân, khuyến khích bệnh nhân có thái độ lạc quan và tích cực đối mặt với cuộc sống, cũng như khuyến khích bệnh nhân nghe nhạc, tham gia các hoạt động và hít thở sâu để chuyển đổi sự chú ý, giải tỏa cảm xúc tiêu cực và áp lực.
3.3 Chăm sóc môi trường
Tạo ra một môi trường sống tốt cho bệnh nhân có thể cải thiện hiệu quả tâm lý của bệnh nhân, để bệnh nhân có tâm trạng vui vẻ và ngăn ngừa nhiễm trùng đường hô hấp. Hằng ngày, cần làm sạch và thông thoáng phòng ở, thay đổi trang phục phù hợp với thời tiết, tránh cảm lạnh và nhiễm trùng đường hô hấp, tránh các yếu tố làm nặng thêm bệnh mạch vành.
3.4 Chăm sóc thuốc
Thuốc là yếu tố chính trong việc điều trị bệnh mạch vành. Bệnh nhân cần dự trữ thuốc nitroglycerin và các loại thuốc khác tại nhà và khi ra ngoài, ngay khi có cơn đau thắt ngực, cần uống ngay (trước khi uống cần đo huyết áp). Nếu điều kiện cho phép, có thể nhanh chóng tiến hành hít oxy. Điều này giúp cải thiện tình trạng thiếu oxy và thiếu máu của cơ tim, ngăn chặn sự phát triển của bệnh. Trong cuộc sống hàng ngày cần chú ý quản lý thuốc, tuân theo chỉ định của bác sĩ, bảo đảm không quên uống thuốc, không tự ý thay đổi thuốc hay ngừng thuốc, sau khi uống cần theo dõi các phản ứng phụ có thể xảy ra và tình trạng cải thiện triệu chứng, ghi chép lại để khi khám lại có thể báo cho bác sĩ tình trạng thuốc và bệnh lý, để bác sĩ có thể điều chỉnh kế hoạch điều trị thuốc hợp lý theo tình hình của bệnh nhân.
3.5 Chăm sóc hàng ngày
3.5.1 Đảm bảo ngủ đủ giấc
Chất lượng giấc ngủ kém có thể ảnh hưởng đến tâm trạng và sự thèm ăn của bệnh nhân, từ đó trực tiếp ảnh hưởng đến bệnh tình. Bệnh nhân nên có một giấc ngủ ngắn khoảng 1 giờ vào buổi trưa, không nên ngủ quá lâu và tránh thức khuya.
3.5.2 Bỏ thuốc lá và hạn chế rượu
Khói thuốc chứa nicotine, tar và các chất khác, việc hút thuốc lâu dài có thể dẫn đến nhiều loại bệnh tật. Nicotine làm máu đặc và gây ra sự biến đổi bất thường trong mạch máu. Việc uống rượu quá nhiều không chỉ có thể gây ra ngộ độc rượu mà còn có thể gây ra tăng lipid máu và bệnh tim. Sự gia tăng ethanol cũng có thể dẫn đến tình trạng thiếu oxy cho tim và làm tăng triệu chứng bệnh mạch vành. Theo Khuyến nghị về chế độ ăn uống của cư dân Trung Quốc, lượng rượu uống hàng ngày không nên vượt quá 25g đối với nam giới và 15g đối với nữ giới.
3.5.3 Tránh nhiệt độ quá nóng, quá lạnh
Trong mùa hè nóng bức, không nên ở trong môi trường này quá lâu, vì có thể làm tăng lượng máu và tăng gánh nặng cho tim. Trong mùa lạnh, cần chú ý giữ ấm tay chân và đầu, vì sự rét lạnh có thể dẫn đến tình trạng thiếu máu cho tim, làm nhịp tim tăng tốc và huyết áp tăng cao.
3.5.4 Giữ tâm trạng tích cực
Bệnh nhân bệnh mạch vành cần tránh cảm xúc dao động mạnh, không nên tức giận, vì điều này làm tăng phản ứng căng thẳng, dẫn đến co thắt bất thường của các mạch máu nhỏ, làm tăng nhịp tim, huyết áp, gây ra tình trạng thiếu máu, thiếu oxy, cuối cùng có thể dẫn đến đau thắt ngực và nhồi máu cơ tim.
3.6 Chăm sóc thể dục
Bệnh nhân tham gia vào các hoạt động thể dục vừa phải có thể tăng cường thể lực, giảm huyết áp và mức đường huyết, có vai trò quan trọng trong việc phục hồi bệnh mạch vành. Trước khi tập luyện, có thể lựa chọn các hoạt động thể dục yêu thích, như chạy chậm, bơi lội, thể dục nhịp điệu, và mức độ hoạt động cần phải căn cứ vào tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Thời gian tập luyện có thể thực hiện sau bữa ăn khoảng 1 giờ.
Chắc hẳn qua phần giới thiệu ở trên, các bệnh nhân mắc bệnh mạch vành đã có cái nhìn ban đầu về các phương pháp chăm sóc. Ngoài việc tích cực phối hợp với bác sĩ trong điều trị bệnh, cũng không thể coi nhẹ chăm sóc hàng ngày. Chỉ có chăm sóc đầy đủ mới có thể nâng cao hiệu quả phục hồi bệnh tối đa.
