Ngoài việc tuân theo chỉ định của bác sĩ trong việc điều trị bằng thuốc, chế độ dinh dưỡng khoa học cũng là phương pháp quan trọng để làm chậm sự phát triển của bệnh thận mạn tính. Nghiên cứu cho thấy, điều chỉnh chế độ ăn hợp lý có thể giúp giảm thiểu các biến chứng của bệnh thận mạn tính. Ví dụ, hạn chế lượng nước và muối có tác dụng tích cực trong việc điều chỉnh huyết áp, chế độ ăn ít chất béo có thể cải thiện rối loạn lipid máu.
Nguyên tắc dinh dưỡng khoa học
Nguyên tắc dinh dưỡng khoa học cho bệnh nhân bệnh thận mạn tính: cung cấp năng lượng đầy đủ, protein chất lượng cao và ít, ít muối, ít chất béo, hạn chế phốt pho và bổ sung canxi, điều chỉnh rối loạn điện giải.
0
1 Năng lượng đầy đủ, protein chất lượng cao và ít
Trên cơ sở hạn chế tổng lượng protein, ít nhất 50% protein cần đến từ protein chất lượng cao như sữa, trứng, cá, gia cầm và thịt. Đồng thời, cần đảm bảo cung cấp đủ năng lượng. Năng lượng nên chủ yếu đến từ carbohydrate phức tạp và axit béo không bão hòa đơn, như đường trắng, mật ong, đường phèn, dầu olive, dầu đậu phộng.
0
2 Ít muối
Khi có tình trạng phù nề, tăng huyết áp hoặc bệnh tim, cần chú ý đến lượng muối tiêu thụ, khoảng 2 gram mỗi ngày. Tránh sử dụng thực phẩm muối, thực phẩm đóng hộp, cũng như hạn chế gia vị như nước tương, bột ngọt, gia vị gà, tương đậu, sốt cà chua, mà có thể thay thế bằng đường, giấm trắng, ngũ vị hương, hoa hồi, hành, gừng, tỏi để tăng cường hương vị cho thực phẩm.
0
3 Ít chất béo
Tăng cường tiêu thụ “chất béo tốt” và giảm tiêu thụ “chất béo xấu”. “Chất béo tốt” bao gồm chất béo không bão hòa đơn từ dầu olive, dầu đậu phộng và các loại hạt, trong khi “chất béo xấu” bao gồm thịt béo, sữa nguyên kem và bánh quy, khoai tây chiên.
04 Hạn chế phốt pho và bổ sung canxi
Trong giai đoạn đầu của bệnh thận mạn tính, cần hạn chế lượng phốt pho trong chế độ ăn, đồng thời tăng cường lượng canxi tiêu thụ để làm chậm sự suy giảm chức năng thận và ngăn ngừa bệnh xương thận. Đề nghị lượng phốt pho tiêu thụ mỗi ngày không quá 0.8 gram, và lượng canxi là 1.2 gram.
05 Điều chỉnh rối loạn điện giải
Bệnh nhân bệnh thận mạn tính thường có chức năng thận giảm, dễ dẫn đến tình trạng tích tụ kali trong máu, gây ra hậu quả nghiêm trọng như liệt cơ, nhịp tim chậm hoặc ngừng tim. Vì vậy, cần hạn chế lượng kali tiêu thụ. Tránh ăn các thực phẩm giàu kali như trái cây khô, đậu, nấm, thực phẩm muối, bia.
Lập kế hoạch thực đơn phù hợp
Lập thực đơn dựa trên phương pháp trao đổi thực phẩm chính được chia thành 5 bước. Dưới đây là một kế hoạch dinh dưỡng cho một bệnh nhân nam 54 tuổi, cao 175 cm, nặng 55 kg, nghề giáo viên.
Tính toán trọng lượng chuẩn. Trọng lượng lý tưởng là trọng lượng chuẩn không chênh lệch quá 10%, vượt quá 20% là béo phì, dưới 20% là gầy. Trọng lượng chuẩn của bệnh nhân này nên là 175 – 105 = 70 kg, trong khi trọng lượng thực tế là 55 kg, thấp hơn 21.4% so với trọng lượng chuẩn.
Tính toán tổng năng lượng cần thiết mỗi ngày (xem bảng 1). Nghề của bệnh nhân này là giáo viên, thuộc nhóm lao động nhẹ, tổng năng lượng cần thiết mỗi ngày là 70 kg x 147 kJ/kg = 10 290 kJ.
Tính toán lượng protein cần tiêu thụ hàng ngày. Mỗi kg trọng lượng là 0.6 – 0.8 gram, yêu cầu 50% – 70% đến từ protein chất lượng cao. Protein chất lượng cao bao gồm protein động vật như cá, thịt, trứng, sữa, hải sản và sản phẩm từ đậu nành.
Theo nguyên tắc trao đổi thực phẩm, tính toán số phần thực phẩm cần trao đổi (bảng 2). Thực phẩm được chia thành bốn loại lớn và chín loại nhỏ. Các thực phẩm cùng loại trong một trọng lượng nhất định có hàm lượng protein, chất béo, carbohydrate và năng lượng tương tự, có thể thay thế cho nhau.
Chọn và thay thế thực phẩm. Nguồn năng lượng: carbohydrate 15 phần (55.6%), protein 5.5 phần (20.4%), chất béo 4 phần (14.8%), các phần khác 2.5 phần (9.2%).
Các yếu tố dinh dưỡng có liên quan mật thiết đến bệnh thận. Cần tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc dinh dưỡng để sắp xếp hợp lý ba bữa ăn hàng ngày, kết hợp với kế hoạch điều trị của bác sĩ, bệnh tật sẽ được cải thiện và kiểm soát đến một mức độ nhất định, qua đó chất lượng cuộc sống của chúng ta cũng sẽ được nâng cao.
