Người cao tuổi là một nhóm dễ gặp rối loạn giấc ngủ. Tại sao người cao tuổi lại dễ mất ngủ? Để thảo luận về vấn đề này, trước tiên chúng ta cần hiểu cách mà não bộ giúp chúng ta có cảm giác buồn ngủ.
Hai hệ thống chính trong não bộ của chúng ta, “hệ thống ổn định nội môi” và “hệ thống nhịp sinh học”, tương tác với nhau để tạo ra cảm giác buồn ngủ. Hai chất hóa học đóng vai trò quan trọng trong hai hệ thống này là “adenosine” và “melatonin”. Trong suốt cả ngày, adenosine tích lũy đủ, đến đêm thì bắt đầu cảm thấy buồn ngủ. Khi mắt không cảm nhận được ánh sáng, tuyến tùng sẽ tiết ra melatonin. Sự tích lũy của adenosine và melatonin sẽ mang đến cho chúng ta một giấc ngủ tuyệt vời.
Tại sao người cao tuổi lại dễ mất ngủ? Khi tuổi tác tăng lên, sức khỏe thể chất giảm dần. Thêm vào đó, ảnh hưởng của các bệnh nền, rối loạn giấc ngủ và sự thiếu hụt sự tiết ra “chất kích thích” vào ban ngày có thể dẫn đến việc hoạt động và tiêu hao năng lượng không đủ trong ban ngày, không tích lũy đủ “adenosine”. Hơn nữa, chức năng của tổ chức não ở người cao tuổi suy giảm, dẫn đến việc tiết melatonin giảm. Hai yếu tố này cùng nhau gây ra tình trạng thiếu động lực cho giấc ngủ, đây là một lý do rất quan trọng dẫn đến việc người cao tuổi ngủ nông và dễ tỉnh dậy vào ban đêm.
Thứ hai, người cao tuổi dễ gặp khó khăn trong việc thích nghi do thay đổi nhịp sống và môi trường, chẳng hạn như nghỉ hưu, chuyển nhà, cô đơn,… Một số bạn cao tuổi xuất hiện tâm trạng bi quan, trầm cảm. Tình trạng này gây ra mất ngủ, thường biểu hiện chủ yếu là tỉnh dậy sớm.
Thứ ba, một số bạn cao tuổi mắc phải “bệnh thoái hóa hệ thần kinh”, dễ gặp rối loạn giấc ngủ. Mất ngủ trong trường hợp này thường đi kèm với một bệnh, gọi là: Rối loạn hành vi giấc ngủ REM. Biểu hiện thường thấy là nói mê, hét lớn trong giấc mơ, kèm theo cử động thân thể thường xuyên và đôi khi là hành vi bạo lực trong giấc mơ. Một số bệnh nhân đã từng trải qua hiện tượng “rơi khỏi giường”. Khi gặp tình trạng này, khuyến nghị các bạn cao tuổi nên đến chuyên khoa giấc ngủ để được chẩn đoán và điều trị thêm.
Người cao tuổi có giấc ngủ kém cũng dễ dẫn đến các bệnh khác hoặc làm nặng thêm các bệnh nền có sẵn. Một mặt, khuyên người cao tuổi khi gặp vấn đề về giấc ngủ nên đi khám bác sĩ kịp thời để loại trừ bệnh lý hữu cơ và nhận sự hướng dẫn chuyên môn từ bác sĩ. Mặt khác, trong điều kiện cho phép, người cao tuổi nên luyện tập thể dục vừa phải vào ban ngày, tham gia các buổi gặp mặt bạn bè, giữ tâm trạng vui vẻ, phát triển sở thích như tập thái cực quyền, hát, nhảy múa tại quảng trường, luyện viết thư pháp, học một nhạc cụ, tham gia câu lạc bộ đọc sách,… đều là những hoạt động tuyệt vời có lợi cho giấc ngủ vào ban đêm.
Một số người thích ngủ trưa, thời gian ngủ trưa tốt nhất không nên vượt quá nửa giờ. Cần tránh uống rượu, trà, cà phê, trà sữa, hút thuốc lá,… đặc biệt là vào buổi chiều. Khi bạn có một lịch trình làm việc đều đặn, tâm trạng vui vẻ và tập thể dục vừa phải, chắc chắn bạn cũng có thể có một giấc ngủ chất lượng.
