Mỗi khi chúng ta bị cảm lạnh, thường có một triệu chứng xuất hiện – chảy nước mũi. Chất dịch nhớt này, nghe thì không hấp dẫn lắm, nhưng nếu tìm hiểu kỹ, sẽ có nhiều điều thú vị. Tại sao lại chảy nước mũi khi bị cảm lạnh? Nước mũi này từ đâu ra? Tại sao nước mũi lại có màu sắc khác nhau? Đằng sau những màu sắc khác nhau đó có bí mật gì có thể khám phá? Hôm nay, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu những “kiến thức thú vị” về nước mũi.
01
Nước mũi thật sự là gì?
Phần lớn nước mũi là do màng nhầy của khoang mũi tự tiết ra. Đây là một hàng rào bảo vệ cơ thể, giúp ngăn chặn sự khô da của màng nhầy khoang mũi, ẩm hóa không khí mà chúng ta hít vào, đồng thời bẫy bụi bẩn, phấn hoa và vi sinh vật từ không khí, tránh khỏi việc chúng gây kích thích đường hô hấp hoặc gây nhiễm trùng.
Có câu nói rằng “một nắm nước mũi, một nắm nước mắt”. Một phần nhỏ nước mũi thực ra được chuyển hóa từ nước mắt. Khi chúng ta khóc, nước mắt từ đường dẫn nước mắt kết nối mắt và khoang mũi chảy vào khoang mũi, tạo thành nước mũi chảy ra.
Một người bình thường mỗi ngày tiết ra khoảng 500-1000ml nước mũi, tương đương với hai chai nước khoáng. Phần lớn nước mũi chảy ngược theo hướng của lông mũi rồi đi xuống họng và được “nuốt” đi. Nhưng đừng lo lắng, nước mũi chứa nhiều lysozyme, giúp tiêu diệt vi khuẩn và virus trong không khí, nên dù có nuốt xuống cũng không gây hại cho sức khỏe. Hơn nữa, axit trong dạ dày cũng có tác dụng loại bỏ những tạp chất và vi khuẩn trong không khí. Một phần nhỏ nước mũi sẽ bay hơi, khô lại và hình thành nước mũi rắn, được làm sạch ra khỏi khoang mũi.
02.
Nước mũi có những màu sắc gì?
Chúng ta có thể thấy nước mũi có nhiều màu sắc khác nhau: nước mũi trong, màu trắng đục, màu vàng xanh, màu hồng… Những màu sắc và tính chất khác nhau của nước mũi thực ra đang giải mã những tín hiệu sức khỏe từ cơ thể.
Màu sắc bình thường của nước mũi là trong suốt, được tiết ra từ tuyến nhầy khoang mũi, thành phần chính bao gồm: nước, protein, lysozyme. Tuy nhiên, nếu lượng nước mũi trong tiết ra quá nhiều, điều này có thể cho thấy bạn đang ở giai đoạn đầu của cảm lạnh.
Nước mũi màu trắng đục thì đặc và khó thổi ra sạch, thường đi kèm với khó thở. Sự xuất hiện của nó cho thấy đường hô hấp trên đang bị nhiễm trùng. Các mô trong khoang mũi bắt đầu sung huyết và phình lên, làm giảm lượng dịch bình thường tiết ra. Chất nhầy trong suốt, khỏe mạnh vì thiếu đủ độ ẩm, nồng độ mucin tăng lên, nước mũi sẽ dày đặc và có màu trắng đục. Thông thường, tình trạng này thường thấy trong giai đoạn cuối của cảm cúm hoặc cảm lạnh, hoặc là triệu chứng của viêm xoang mạn tính. Lúc này, bạn cần uống nhiều nước nóng, ăn uống nhẹ nhàng; đảm bảo đủ giấc ngủ; chú ý đến không khí trong nhà phải trong lành, kịp thời thông gió.
Nước mũi màu vàng tích tụ trong khoang mũi, có độ dày cao, xuất hiện sốt là triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn này, nó cho thấy các tế bào miễn dịch trong cơ thể đang chiến đấu với virus. Tàn dư của tế bào miễn dịch và virus bị tiêu diệt khiến nước mũi chuyển sang màu vàng. Lúc này, bạn cần nhanh chóng làm sạch nước mũi; sử dụng thuốc theo chỉ định; trong chế độ ăn uống, nên tiêu thụ thực phẩm dễ tiêu hóa, giàu vitamin và protein, hạn chế thực phẩm béo và giàu chất béo để tăng cường sức đề kháng.
Nước mũi màu xanh lá cây là phiên bản nâng cao của nước mũi màu vàng, chứng tỏ virus và vi khuẩn xâm nhập rất mạnh mẽ, tế bào miễn dịch đang trong tình thế bất lợi, thiệt hại nặng nề. Vì vậy, tàn dư tế bào miễn dịch sẽ làm nước mũi có màu xanh, đặc quánh, kéo dài thường từ 5-7 ngày hoặc lâu hơn. Trong giai đoạn này, ngoài việc đi khám và tuân theo chỉ dẫn của bác sĩ, bạn cũng cần đảm bảo nghỉ ngơi, giữ tâm trạng vui vẻ, ăn uống nhẹ nhàng và đa dạng.
Ngoài ra, còn có nước mũi có chứa máu. Về lượng máu
một chút chảy máu mũi có thể do tổn thương mao mạch màng nhầy, còn chảy máu nhiều có thể do vỡ động mạch hoặc tĩnh mạch của màng nhầy.
Cảm lạnh, viêm mũi dị ứng, viêm mũi mãn tính đều có thể làm cho màng nhầy trong mũi sung huyết, trở nên dễ tổn thương. Khi xì mũi hoặc chà mũi, có thể làm vỡ các mạch máu nhỏ trên màng nhầy, do đó nước mũi sẽ có lẫn máu.
Đôi khi, cũng có thể xuất hiện chảy máu nhiều, đặc biệt là những bệnh nhân có một số bệnh lý nội khoa thì càng dễ xảy ra. Lượng máu nhiều có thể do chấn thương bên ngoài mũi, lệch vách ngăn mũi, viêm xoang, vật thể lạ trong khoang mũi, khối u lành tính hoặc ác tính trong khoang mũi hoặc xoang, ung thư vòm họng. Nước mũi có độ nhớt, mùi hôi và đổi màu là dấu hiệu của viêm xoang mãn tính, do tổ chức trong khoang mũi hoặc họng liên tục sưng lên, tạo ra lượng dịch nhầy tăng lên. Khi xuất hiện những triệu chứng nước mũi như vậy, bạn nhất định phải chú ý, theo dõi triệu chứng, kịp thời điều trị và tìm kiếm sự giúp đỡ từ bác sĩ để giảm thiểu nguy cơ bệnh tình trở nên nghiêm trọng hơn.
Cuối cùng, xin gửi đến bạn một lời nhắc nhở nhẹ nhàng về “cách xì mũi đúng cách”. Khi nước mũi nhiều, có thể hít nước mũi vào họng rồi khạc ra miệng, tránh xì mũi mạnh. Để giảm nguy cơ viêm tai giữa.
