Trong các loại bệnh tật, bệnh thận mạn tính (CKD) giống như “kẻ giết người” giấu mặt, âm thầm đe dọa sức khỏe thận của con người. Điều đáng lo ngại là một số nhóm người do những đặc điểm riêng của họ trở thành đối tượng đặc biệt “ưu ái” của bệnh thận mạn tính. Hiểu rõ bảy nhóm người có nguy cơ cao này sẽ giúp phát hiện sớm, can thiệp kịp thời, bảo vệ sức khỏe thận.
Một, bệnh nhân tiểu đường
Tiểu đường là một trong những yếu tố quan trọng gây ra bệnh thận mạn tính. Tình trạng đường huyết cao kéo dài sẽ làm tổn hại hệ thống vi mạch của thận, dẫn đến dày màng đáy cầu thận, giãn nở khu vực mô kẽ, ảnh hưởng dần đến chức năng lọc của thận. Theo thống kê, khoảng một phần ba bệnh nhân tiểu đường sẽ mắc bệnh thận mạn tính sau 10-20 năm mắc bệnh. Những bệnh nhân kiểm soát đường huyết kém sẽ có nguy cơ tổn thương thận cao hơn. Ví dụ, một số bệnh nhân tiểu đường không tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn điều trị, kiểm soát chế độ ăn uống, làm cho đường huyết dao động mạnh, dẫn đến thận dễ xuất hiện biến chứng trong môi trường đường huyết cao lâu dài.
Hai, bệnh nhân cao huyết áp
Áp lực máu cao kéo dài sẽ làm cho mạch máu trong thận chịu áp lực quá lớn, dẫn đến xơ cứng động mạch nhỏ của thận và làm ảnh hưởng đến cung cấp máu và chức năng chuyển hóa của thận. Tổn thương thận do cao huyết áp là một quá trình dần dần, ban đầu có thể chỉ biểu hiện dưới dạng protein niệu vi lượng, nếu áp lực máu không được kiểm soát hiệu quả, tổn thương thận sẽ dần nặng lên và cuối cùng phát triển thành bệnh thận mạn tính. Thực tế lâm sàng cho thấy nhiều bệnh nhân cao huyết áp do không uống thuốc đều đặn, huyết áp dao động mạnh làm tăng đáng kể nguy cơ biến chứng thận.
Ba, nhóm người béo phì
Béo phì có liên quan chặt chẽ với bệnh thận mạn tính. Béo phì có thể gây ra hàng loạt rối loạn chuyển hóa, như kháng insulin, rối loạn lipid máu, và những yếu tố này sẽ làm tăng gánh nặng cho thận. Mỡ dư thừa cũng có thể tích tụ xung quanh thận, chèn ép mạch máu thận, ảnh hưởng đến lưu lượng máu đến thận. Hơn nữa, những người béo phì thường thiếu vận động, lối sống không lành mạnh, càng làm tăng nguy cơ tổn thương thận. Nghiên cứu cho thấy, nhóm người có chỉ số khối cơ thể (BMI) trên 30 có nguy cơ mắc bệnh thận mạn tính cao gấp nhiều lần so với những người có trọng lượng bình thường.
Bốn, người có tiền sử di truyền
Bệnh thận mạn tính có xu hướng di truyền nhất định. Một số bệnh thận di truyền, như bệnh thận đa nang, viêm thận di truyền, có thể được truyền từ gia đình. Nếu trong gia đình có người thân mắc bệnh thận mạn tính, khả năng các thành viên khác trong gia đình mang gen gây bệnh liên quan sẽ cao, do đó nguy cơ phát bệnh cũng tăng lên. Chẳng hạn như bệnh thận đa nang, đây là một bệnh thận di truyền phổ biến, ở người bệnh thận sẽ xuất hiện nhiều u nang, theo từng năm, các u nang này dần dần lớn lên, phá hủy cấu trúc và chức năng của thận. Nếu trong gia đình có bệnh nhân như vậy, người thân nên kiểm tra thận định kỳ.
Năm, người sử dụng thuốc độc hại cho thận lâu dài
Một số loại thuốc có tính độc hại tiềm tàng cho thận, như nhóm thuốc chống viêm không steroid, một số kháng sinh, thuốc điều trị ung thư. Việc sử dụng những loại thuốc này lâu dài hoặc không hợp lý có thể gây tổn hại trực tiếp cho tế bào thận, dẫn đến suy thận. Ví dụ, một số người vì đau khớp đã tự ý sử dụng thuốc chống viêm không steroid lâu dài mà không chú ý đến phản ứng có hại của thuốc, dẫn đến tổn thương ống thận do tác động của thuốc lâu dài, gây ra bệnh thận mạn tính. Trong quá trình điều trị, cần phải tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ và tránh lạm dụng thuốc.
Sáu, người cao tuổi
Theo độ tuổi tăng lên, cấu trúc và chức năng của thận sẽ dần dần suy giảm. Lưu lượng máu đến thận giảm, tỷ lệ lọc cầu thận giảm, khả năng chuyển hóa thuốc và độc tố của thận cũng suy yếu. Người cao tuổi thường mắc nhiều bệnh lý mạn tính, cần sử dụng nhiều loại thuốc, việc này làm tăng thêm gánh nặng cho thận. Do đó, nguy cơ mắc bệnh thận mạn tính ở người cao tuổi rõ ràng cao hơn so với người trẻ. Kiểm tra sức khỏe định kỳ rất quan trọng để phát hiện sớm các vấn đề về thận.
Bảy, người nhiễm trùng đường tiết niệu tái phát
Nhiễm trùng đường tiết niệu nếu không được điều trị kịp thời và triệt để, vi khuẩn và các tác nhân gây bệnh có thể đi lên, ảnh hưởng đến thận, gây ra viêm bể thận và các bệnh khác. Nhiễm trùng thận tái phát sẽ làm tổn thương mô thận, dẫn đến xơ hóa thận và dần dần phát triển thành bệnh thận mạn tính. Ví dụ, phụ nữ do đặc điểm cấu trúc sinh lý dễ mắc nhiễm trùng đường tiết niệu, nếu không chú ý đến vệ sinh cá nhân, thường xuyên nín tiểu, nhiễm trùng đường tiết niệu tái phát sẽ gây đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe thận.
Bảy nhóm người có nguy cơ cao này cần phải nâng cao cảnh giác, chú ý đến sức khỏe thận của bản thân, định kỳ tiến hành xét nghiệm nước tiểu, chức năng thận và các kiểm tra liên quan, hình thành lối sống lành mạnh, tích cực kiểm soát các bệnh nền, giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh thận mạn tính. Ngay khi phát hiện vấn đề về thận, cần đến khám bệnh kịp thời và nhận được điều trị đúng quy định.
