Gần đây, trên các nền tảng mạng xã hội tràn ngập “chiến lược giảm cân mùa xuân”, trong đó “nhịn ăn mùa xuân” đã nhanh chóng chiếm được cảm tình của giới trẻ. Tại Đại hội Nhân dân toàn quốc vừa qua, Giám đốc Ủy ban Y tế và Sức khỏe Quốc gia Lôi Hải Triều cho biết sẽ tiếp tục thúc đẩy “Năm quản lý cân nặng” với hành động kéo dài 3 năm, phổ biến lối sống lành mạnh. Hướng dẫn các cơ sở y tế thành lập phòng khám về cân nặng, cung cấp môi trường và nền tảng tư vấn chuyên nghiệp tốt cho cư dân gặp rắc rối về vấn đề cân nặng.
Những phương pháp giảm cân cấp tốc được người dân ưa chuộng vẫn đang giữ được sức nóng, trong khi nhà nước kêu gọi bạn giảm cân một cách khoa học. Cuộc “hẹn hò” giữa mùa xuân và việc giảm cân này, thực sự nên được “thảo luận” như thế nào?
“Có một câu nói ‘Không giảm cân vào mùa xuân, mùa hè sẽ chỉ thấy thất vọng’, câu này tuy có chút châm biếm nhưng thực sự ẩn chứa cơ sở khoa học. Bác sĩ phó khoa Tiêu hóa Bệnh viện Đại học Chiết Giang Từ chí Bằng cho biết, vào mùa xuân, nhiệt độ tăng lên, tỷ lệ trao đổi chất của cơ thể con người cao hơn khoảng 10% so với mùa đông, hiệu suất đốt cháy mỡ cũng cao hơn. ‘Vào thời gian đúng với phương pháp đúng, việc giảm cân sẽ mang lại hiệu quả gấp đôi.’
“Nhịn ăn mùa xuân” được mệnh danh có khả năng “khởi động lại hệ thống trao đổi chất”, liệu có phải là phương pháp đúng không?
“Nhịn ăn mùa xuân” là một phương pháp giảm cân kết hợp giữa đặc điểm mùa và nhịn ăn gián đoạn, có người liên tục trong 3 ngày chỉ uống nước trái cây và rau củ, cũng có người nhịn đói 16 giờ mỗi ngày, con số trên cân thực sự cũng đang giảm.
“Cơ thể con người không phải là thiết bị có thể định dạng lại tùy ý, việc ‘khởi động lại sự trao đổi chất’ mà ‘nhịn ăn mùa xuân’ khẳng định, thực chất giống như một cuộc tấn công bạo lực vào hệ thống sinh học.” Từ chí Bằng nhắc nhở, việc đột ngột giảm ăn có thể làm tăng sự phân giải protein, gia tăng gánh nặng chức năng gan thận, còn dễ gây ra triệu chứng rối loạn chức năng tiêu hóa, nghiêm trọng hơn thậm chí có thể gây ra tình trạng toan ketone.
Thực tế hơn là, phần lớn trọng lượng mà “nhịn ăn mùa xuân” giảm đi chủ yếu là nước và cơ bắp, còn mỡ vẫn vững chắc. “Nhịn ăn lâu dài cũng sẽ khiến cơ thể rơi vào ‘chế độ đói’, tỷ lệ trao đổi chất cơ bản giảm sẽ dẫn đến vấn đề dinh dưỡng kém, rối loạn trao đổi chất, giảm miễn dịch. Một khi quay về ăn uống bình thường, trọng lượng có thể sẽ phục hồi mạnh mẽ.” Từ chí Bằng nói.
Từ góc độ dinh dưỡng, giảm cân không đơn giản là nhịn ăn.
Hướng dẫn Dinh dưỡng cho Người lớn Béo phì do Ủy ban Y tế Quốc gia công bố từ lâu đã xác định rõ câu trả lời cho việc giảm cân khoa học: lượng calo hấp thụ hàng ngày không thể dưới 1200 kcal, nếu không chính là “đập tường này để sửa tường kia”.
“Giảm cân không phải là chỉ cần ăn ít đi hay không ăn, mà việc ăn uống đúng cách thì quan trọng hơn.” Chủ tịch Hội Khoa học Dinh dưỡng Bắc Kinh Vương Húc Phong cho biết, nếu muốn giảm cân một cách khỏe mạnh, cần lập kế hoạch ba bữa ăn hợp lý, hạn chế thực phẩm giàu chất béo, đường và muối; tập thể dục trên 30 phút mỗi ngày, kết hợp tập aerobic và huấn luyện sức mạnh để thúc đẩy đốt cháy mỡ, nâng cao tỷ lệ trao đổi chất cơ bản. Ngoài ra, duy trì giấc ngủ tốt và tâm trạng tích cực cũng rất quan trọng cho việc giảm cân khỏe mạnh.
Thế nào là “ăn đúng”? Vương Húc Phong khuyên nên ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ và protein. “Như măng tây, cần tây, táo, cà chua, ngũ cốc… những thực phẩm giàu chất xơ không những mang lại cảm giác no, mà còn giúp điều chỉnh hệ vi sinh đường ruột, giảm độc tố trong ruột, có lợi cho việc giảm cân; cá gia cầm, thịt nạc, trứng, sữa và đậu nành là những thực phẩm giàu protein không chỉ cung cấp protein cần thiết trong đời sống hàng ngày, mà còn giúp cơ thể đốt cháy thêm calorie trong quá trình tiêu hóa và hấp thụ, cũng có ích cho việc giảm cân.”
Giảm cân vào mùa xuân không nên chỉ là cuộc đối đầu đơn giản giữa “đói” và “gầy”. Dù sao, mục tiêu cuối cùng của chúng ta không phải là trở thành “người như giấy”, mà là trở thành phiên bản tốt hơn của chính mình dưới ánh nắng ấm áp của mùa xuân.
（Phóng viên Khoa học Thời báo, Trần Kiệt）
